Έγγραφο θέσης της Ομάδας ΕΛΚ για την εκπαίδευση στην εποχή της ψηφιοποίησης

1. Εισαγωγή

Για την Ομάδα ΕΛΚ, η εκπαίδευση είναι μια επένδυση στο κοινό μας μέλλον και ένα κύριο μέσο για την ανάπτυξη και την αυτοπραγμάτωση κάθε ατόμου, ένα εργαλείο για την απελευθέρωση του δυναμικού όλων: η ποιοτική εκπαίδευση ενισχύει τη δημιουργικότητα και την καινοτομία και προωθεί τις ικανότητες που προσβλέπουν στο μέλλον. Επιδρά θετικά στην κοινωνική συνοχή ως προϋπόθεση για την οικονομική ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την απασχόληση. Οι μορφωμένοι πολίτες αποτελούν θεμελιώδη πυλώνα των δημοκρατικών μας κοινωνιών. Η εκπαίδευση ενισχύει την ευρωπαϊκή μας ταυτότητα και συμβάλλει στη διατήρηση κοινών κοινών αξιών. Χάρη στην εκπαίδευση, οι άνθρωποι μπορούν να προσανατολιστούν καλύτερα στον κόσμο. Η εκπαίδευση επιτρέπει στους πολίτες να αναπτύσσουν απόψεις, να εκλογικεύουν, να ασκούν ελεύθερη και κριτική σκέψη και να αξιοποιούν τις ικανότητες και τις δεξιότητές τους- δίνει τη δυνατότητα στους ευρωπαίους πολίτες να διαμορφώνουν το κοινό μας μέλλον.

Οι Ομάδες του ΕΛΚ υποστηρίζουν την επικουρικότητα στην εκπαίδευση. Το περιεχόμενο της διδασκαλίας και η οργάνωση των εκπαιδευτικών ^{συστημάτων1} είναι εθνική αρμοδιότητα και πρέπει να παραμείνει έτσι. Ωστόσο, οι νέες προκλήσεις απαιτούν την κινητοποίηση ευρωπαϊκών εργαλείων και υποστηρικτικών πολιτικών στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης. Ως εκ τούτου, η ΕΕ πρέπει να εκπληρώνει τις προτεραιότητές της, να παρακολουθεί τα επιτεύγματα (Ευρωπαϊκό Εξάμηνο) και να βοηθά τα κράτη μέλη. Επιπλέον, η ΕΕ πρέπει να διαφυλάξει και να αναπτύξει την αξιολογημένη μέθοδο που συνίσταται στην παρακολούθηση της προόδου και στην ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και στη χρήση προγραμμάτων που πρέπει να παραμείνουν σημαντικά εργαλεία για την προώθηση των στόχων της ΕΕ. Οι επενδύσεις τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο πρέπει να δημιουργήσουν ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον χωρίς αποκλεισμούς, στο οποίο κάθε παιδί θα μπορεί να αξιοποιήσει τις μέγιστες δυνατότητές του και να ενταχθεί στην κοινωνία.

2. Προκλήσεις

Ο ψηφιακός μετασχηματισμός των κοινωνιών μας, η ταχεία ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και οι επιστημονικές εξελίξεις στους τομείς της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ) και της ρομποτικής, παρέχουν αμέτρητες ευκαιρίες σχεδόν σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός επηρεάζει τον τομέα της εκπαίδευσης, ο οποίος πρόκειται να υποστεί την πιο ουσιαστική αλλαγή από την εισαγωγή της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, το 65% των παιδιών που εισέρχονται σήμερα στο δημοτικό σχολείο θα καταλήξουν τελικά να εργάζονται σε νέους τύπους εργασίας που δεν υπάρχουν ^ακόμη2. Οι δυνατότητες των ψηφιακών τεχνολογιών στην εκπαίδευση δεν έχουν ακόμη αξιοποιηθεί πλήρως, ώστε να παρέχεται ποιοτική εκπαίδευση προσβάσιμη σε όλους. Η ηθική διάσταση της ψηφιοποίησης και της τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών μας. Ως εκ τούτου, τα προγράμματα και τα συστήματα της ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίζουν μια ηθική και ανθρωποκεντρική προσέγγιση της ΤΝ. Οι ψηφιακές τεχνολογίες θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως εργαλείο για την παροχή ποιοτικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Στο μέλλον, θα υπάρξει αυξημένη ανάγκη για ψηφιακές δεξιότητες (κωδικοποίηση, εφοδιαστική και ρομποτική), η οποία δεν θα αφορά μόνο τα μαθήματα εκπαίδευσης πληροφορικής, αλλά θα αγγίζει το πρόγραμμα σπουδών στο σύνολό του. Θα πρέπει να καταβληθούν αυξημένες προσπάθειες για την αποφυγή οποιασδήποτε μορφής προκατάληψης ή διάκρισης στους ψηφιακούς αλγόριθμους και στα εργαλεία ΤΠ που χρησιμοποιούνται για εκπαιδευτικούς σκοπούς.

Ενώ τα ψηφιακά εργαλεία μπορούν να βοηθήσουν τη διαδικασία της μάθησης, πρέπει να παραμείνουν συμπληρωματικά προς τη φυσική παρουσία των εκπαιδευτικών, καθώς και προς την εμπειρογνωμοσύνη και την κρίση τους. Η ψηφιακή τεχνολογία σίγουρα δεν μπορεί να υποκαταστήσει το ρόλο του εκπαιδευτικού, καθώς η ανθρώπινη αλληλεπίδραση και οι δεξιότητες των εκπαιδευτικών είναι ζωτικής σημασίας για την όξυνση της κριτικής σκέψης των μαθητών και των φοιτητών, καθώς και της αναλυτικής και τεκμηριωμένης συλλογιστικής τους- οι δεξιότητες αυτές είναι υψίστης σημασίας για μια ποιοτική εκπαίδευση. Ομοίως, η φυσική παρουσία των μαθητών και των φοιτητών παρέχει μια αλληλεπίδραση και συνεργασία μεταξύ τους που είναι απαραίτητη για την τόνωση της μαθησιακής διαδικασίας

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη πρέπει να παρακολουθούν στενά τις μελλοντικές εξελίξεις στην αγορά εργασίας. Ο αντίκτυπος των νέων τεχνολογιών, της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης στην απασχόληση πρέπει να διερευνηθεί πλήρως. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην ΕΕ κινδυνεύουν σε μεγάλο βαθμό να εξαφανιστούν, ενώ ταυτόχρονα η αγορά εργασίας θα δίνει όλο και μεγαλύτερη προτεραιότητα στην εστίαση στους τομείς STEM. Πρέπει να εξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα θα προσαρμοστούν και θα πλοηγηθούν σε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο τις επόμενες δεκαετίες. Στους τομείς της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, είναι απαραίτητο να αναπτυχθούν πρακτικές λύσεις για τον επαγγελματικό προσανατολισμό, την αποτροπή της εγκατάλειψης των σπουδών, τη διαδικτυακή εκπαίδευση ενηλίκων και την επανεκπαίδευση. Η εκπαίδευση ενηλίκων δεν μπορεί να περιορίζεται στη διδασκαλία νέων δεξιοτήτων μόνο για την προσαρμογή στις αλλαγές της αγοράς εργασίας. Η εκπαίδευση ενηλίκων παρέχει επίσης κοινωνικά δίκτυα και αποτρέπει την κοινωνική απομόνωση. Οι ψηφιακές τεχνολογίες μπορούν να προσφέρουν νέες μεθόδους και ευκαιρίες και για την εκπαίδευση ενηλίκων και ηλικιωμένων, όχι υποκαθιστώντας αλλά συμπληρώνοντας τη φυσική εκπαίδευση.

Θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΕΚ) και στις μορφές διπλής εκπαίδευσης, ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις της αγοράς εργασίας. Χρειαζόμαστε ειδικούς με υψηλή εξειδίκευση που να εκπαιδεύονται και να διαθέτουν ψηφιακές δεξιότητες και καινοτόμο και επιχειρηματική σκέψη.

Η Ομάδα ΕΛΚ αναγνωρίζει τη σημασία της δια βίου μάθησης. Η προσανατολισμένη στο μέλλον εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση θα βοηθήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της να αντιμετωπίσουν καλύτερα την ανεργία που προκύπτει από την πρακτική χρήση της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς και να βοηθήσουν στην αλλαγή σταδιοδρομίας.

Περαιτέρω προκλήσεις απαιτούν πρόσθετες προσαρμογές του εκπαιδευτικού περιεχομένου και των συστημάτων. Η ασφάλεια και η μετανάστευση, τα περιβαλλοντικά ζητήματα (κλιματική αλλαγή), η ριζοσπαστικοποίηση, η άνοδος των ακραίων πολιτικών κινημάτων και οι εκστρατείες παραπληροφόρησης είναι μεταξύ των σημαντικότερων τομέων στους οποίους η εκπαίδευση πρέπει να ανταποκριθεί ως βασικό στοιχείο των μακροπρόθεσμων λύσεων. Ιδιαίτερος ρόλος εν προκειμένω ανήκει στη διδασκαλία στους τομείς των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών, η οποία θα πρέπει να βασίζεται σε στοιχεία και δεδομένα και σε ακαδημαϊκή ανεξαρτησία. Η ΕΕ θα πρέπει να βοηθήσει τα κράτη μέλη να αναπτύξουν την περιβαλλοντική εκπαίδευση, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τον οικονομικό αλφαβητισμό, ώστε όλοι οι πολίτες να είναι σε θέση να λαμβάνουν σωστές αποφάσεις.

Σημειώνουμε ότι οι δημογραφικές προκλήσεις αποτελούν ένα από τα κρίσιμα ζητήματα που θα πρέπει να αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση τις επόμενες δεκαετίες. Ένας σημαντικός ρόλος από την άποψη αυτή ανήκει στα εθνικά εκπαιδευτικά συστήματα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να βοηθήσει και να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη στην προώθηση εκπαιδευτικών πολιτικών με οικογενειακό προσανατολισμό, οι οποίες επιδιώκουν την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ οικογενειακής ζωής και εργασίας.

3. Διδάγματα από την κρίση του COVID-19

Η υγειονομική κρίση που βιώνουμε έχει κλονίσει δραματικά τον τομέα της εκπαίδευσης. Έχει δημιουργήσει πολλές προκλήσεις για τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές, τους γονείς και την ηγεσία των ιδρυμάτων σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης και κατάρτισης. Περισσότερο από ποτέ, η ΕΕ πρέπει να δράσει γρήγορα και με πεποίθηση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε το επικαιροποιημένο σχέδιο για την ψηφιακή εκπαίδευση. Πρέπει να αντλήσουμε τα διδάγματα από την κρίση και να αξιοποιήσουμε το επικαιροποιημένο σχέδιο και πρέπει επίσης να καταστήσουμε σαφές στους πολίτες ότι η ΕΕ είναι σε θέση να ανταποκριθεί γρήγορα στις αναδυόμενες προκλήσεις.

Οι υπάρχουσες ελλείψεις και ο ανεπαρκής μετασχηματισμός της ψηφιακής εκπαίδευσης αποκαλύφθηκαν πλήρως κατά τη διάρκεια του αποκλεισμού από τον κοροναϊό, ο οποίος ανάγκασε εκατομμύρια παιδιά, μαθητές και φοιτητές να μείνουν στο σπίτι. Οι οικογένειες με παιδιά που φοιτούν στο σχολείο/σχολικής ηλικίας αναγκάστηκαν να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα της κατ' οίκον εκπαίδευσης. Είχε σημαντικό αντίκτυπο στα εκπαιδευτικά συστήματα, τους μαθητές, τις οικογένειες, τους εκπαιδευτικούς και τα σχολικά ιδρύματα. Αναγνωρίζουμε τις τεράστιες προσπάθειες που κατέβαλαν οι οικογένειες σε όλη την ΕΕ προκειμένου να συμβαδίσουν με τα σχολικά προγράμματα και να βοηθήσουν τα παιδιά τους να μάθουν στο σπίτι. Τα σχολεία και οι εκπαιδευτικοί - σε πολλές περιπτώσεις χωρίς καμία κατάλληλη προετοιμασία - υποχρεώθηκαν να προσαρμοστούν στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικά μηνύματα, διαδικτυακές βιντεοσυζητήσεις και άλλα μέσα για να συνδεθούν με τα παιδιά, προκειμένου να παρέχουν επαρκείς ευκαιρίες διδασκαλίας κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού. Ήταν επίσης μια σημαντική πρόκληση για τα παιδιά με αναπηρίες, τα οποία βρίσκονται σε μεγαλύτερο μειονέκτημα όταν αλληλεπιδρούν μέσω ψηφιακών μέσων. Οι κυβερνήσεις, οι δημόσιες τηλεοράσεις, οι κοινωνικοί εταίροι, οι πάροχοι εκπαίδευσης και κατάρτισης, οι ΜΚΟ και οι ιδιώτες μπόρεσαν να δημιουργήσουν εικονικές τάξεις και πλατφόρμες συνεργασίας απίστευτα γρήγορα. Ο αποκλεισμός από τον κοροναϊό οδήγησε έτσι στην επιτάχυνση της δημιουργίας εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και σε μια ad-hoc ψηφιοποίηση της εκπαίδευσης Σε αυτή τη διαδικασία, εμφανίστηκαν πολλές ελλείψεις. Η ad hoc ψηφιοποίηση θα πρέπει να θεωρηθεί ως προσωρινό μέτρο για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Για να είμαστε προετοιμασμένοι για το μέλλον, πρέπει να αντλήσουμε διδάγματα από αυτό και να αναπτύξουμε μια σταθερή μεθοδολογία και υποστήριξη για συστηματική εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ξεκινώντας παράλληλα από την προετοιμασία των εκπαιδευτικών και σχεδιάζοντας μέτρα που εγγυώνται την προσβασιμότητα για όλα τα παιδιά, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών με αναπηρίες. Ο αποκλεισμός από τον κοροναϊό ανέδειξε περαιτέρω τα προβλήματα της μη επιτευχθείσας ακόμη ψηφιοποίησης της εκπαίδευσης και της πρόσβασης σε ψηφιακές τεχνολογίες και πόρους τόσο από τα σχολεία όσο και από τις οικογένειες. Ανέδειξε τις διαφορές μεταξύ και εντός των κρατών μελών και ανέδειξε τις χώρες που έχουν ήδη επενδύσει σε ψηφιακά διαθέσιμο διδακτικό υλικό, στην κατάρτιση των εκπαιδευτικών και στον ψηφιακό γραμματισμό. Επιπλέον, η εμπειρία του κοροναϊού επανέφερε στην επιφάνεια και το πρόβλημα των ανισοτήτων εντός των κοινωνιών, δείχνοντας ότι τα παιδιά που προέρχονται από μειονεκτούντα περιβάλλοντα ή κοινωνικά αποκλεισμένες κοινότητες, όπως περιθωριοποιημένες κοινότητες Ρομά από αγροτικές, απομακρυσμένες, καθώς και ιδιαίτερα αστικοποιημένες περιοχές, είχαν μειωμένη ή καθόλου πρόσβαση στην ηλεκτρονική εκπαίδευση κατά τη διάρκεια της κρίσης. Ως εκ τούτου, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η συνδεσιμότητα φτάνει σε κάθε γωνιά της ΕΕ, ιδίως στις απομακρυσμένες και αγροτικές περιοχές.

Πρέπει να παρέχουμε στα σχολεία (εκπαιδευτικούς και μαθητές) όχι μόνο τεχνική υποστήριξη και σύνδεση στο Διαδίκτυο, αλλά και την απαραίτητη υποστήριξη σχετικά με ασφαλές και αξιόπιστο λογισμικό, υλικό ηλεκτρονικής μάθησης και πλατφόρμες για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, ώστε να μπορέσουν να συνεχίσουν την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Όταν τελειώσει η πανδημία, πρέπει να διδαχθούμε από αυτή την εμπειρία και να προσαρμόσουμε τη σχολική εκπαίδευση στον 21ο αιώνα παντού στην ΕΕ και να χρησιμοποιήσουμε τα εργαλεία που δημιουργήσαμε για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, και στην κανονική εκπαίδευση.

Για την Ομάδα ΕΛΚ, είναι σημαντικός στόχος η παροχή υψηλής ποιότητας και χωρίς αποκλεισμούς εκπαίδευσης για όλα τα παιδιά στην Ευρώπη. Ο ψηφιακός αλφαβητισμός έχει καταστεί ουσιαστικός παράγοντας σε αυτό. Αυτό περιλαμβάνει τη διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης στην ψηφιακή εκπαίδευση, δηλαδή όλα τα παιδιά θα πρέπει να είναι σε θέση να αποκτήσουν ψηφιακές γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που θα είναι ζωτικής σημασίας για την ευημερία και την αυτοπραγμάτωσή τους στη μελλοντική τους ζωή. Κανένα παιδί δεν πρέπει να μείνει πίσω. Όλοι πρέπει να έχουν την ευκαιρία της προσωπικής ανάπτυξης και της ποιοτικής εκπαίδευσης για να επιδιώξουν τους στόχους τους στη ζωή και στον επαγγελματικό τομέα. Είναι απαράδεκτο κάποια παιδιά να μην μπορούν να συμμετέχουν στην ψηφιακή εκπαίδευση στον ίδιο βαθμό με άλλα, απλώς και μόνο επειδή οι γονείς τους δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν τα απαραίτητα εργαλεία. Η πρόληψη του κοινωνικού αποκλεισμού που συμβάλλει στον ψηφιακό αποκλεισμό ξεκινά με την πλήρη αναγνώριση του γεγονότος ότι πολλά παιδιά που βρίσκονται σε κοινωνικά μειονεκτική θέση, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών με αναπηρίες, δεν έχουν τις ίδιες δυνατότητες μάθησης στο σπίτι με τους συνομηλίκους τους. Η ψηφιακή εκπαίδευση δεν πρέπει, ωστόσο, να περιορίζεται στην εξασφάλιση πρόσβασης στο Διαδίκτυο και σε ψηφιακές συσκευές. Πρόσθετα ενεργά μέτρα και υποστηρικτική και προσβάσιμη διδασκαλία θα πρέπει να είναι διαθέσιμα σε αυτά τα παιδιά, προκειμένου να ξεφύγουν από αυτόν τον αυτοτροφοδοτούμενο κύκλο. Χρειάζεται μεγαλύτερη συμμετοχή των ίδιων των παιδιών και των γονέων τους σε αυτή τη διαδικασία, επίσης σε σχέση με την ψηφιακή προστασία, ιδίως σε περιπτώσεις όπου οι γονείς έχουν λίγες ή καθόλου γνώσεις για το Διαδίκτυο. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει επίσης να δοθεί στα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες που έχουν μαθησιακά προβλήματα ή αναπηρίες που τα δυσκολεύουν στη μάθηση περισσότερο από τα περισσότερα παιδιά της ηλικίας τους. Αυτή η αρχή της συμπερίληψης θα πρέπει να είναι πάντα παρούσα, ιδίως σε καταστάσεις κρίσης όπως η COVID-19.

Οιεκπαιδευτικοί είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία κάθε εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Πρέπει να υποστηρίζονται και να εκπαιδεύονται στην ανάπτυξη των ψηφιακών τους δεξιοτήτων και ικανοτήτων. Στο πλαίσιο αυτό, το πρόγραμμα "Ψηφιακή Ευρώπη" μπορεί να συμβάλει καθοριστικά. Για το σκοπό αυτό, πρέπει να εμπνευστούμε από καλά παραδείγματα σε ορισμένες ^χώρες3. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από κοινού με τα κράτη μέλη, θα πρέπει να υποστηρίξει οικονομικά τέτοια μαθήματα κατάρτισης που απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς, προκειμένου να τους προετοιμάσει για την πραγματοποίηση διδακτικών δραστηριοτήτων με τη χρήση των νέων πλατφορμών. Η επόμενη γενιά εκπαιδευτικών πρέπει να εφοδιαστεί με ψηφιακές δεξιότητες και ικανότητες ώστε να προετοιμάσει τα παιδιά για το μέλλον, αξιοποιώντας παράλληλα τις δυνατότητες των ψηφιακών μεθόδων διδασκαλίας. Η εστίαση στην εκπαίδευση των επόμενων γενεών πρέπει να ξεκινήσει από τους εκπαιδευτικούς.

Η παροχή πρόσβασης στην ψηφιακή εκπαίδευση από μικρή ηλικία και η εξοικείωση των παιδιών με την τεχνολογία θα αυξήσει τις ικανότητές τους και θα αυξήσει τις γνώσεις τους για την ασφαλή χρήση του διαδικτύου. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν πώς να αποφεύγουν περιεχόμενο που δεν είναι κατάλληλο για την ηλικία τους και να αντιδρούν σωστά σε περίπτωση που το αντιμετωπίσουν. Οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί και οι δάσκαλοι παίζουν βασικό ρόλο σε αυτή την αποστολή. Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι κάθε εξέλιξη στον τομέα της ψηφιακής εκπαίδευσης πρέπει να συμβαδίζει με ένα ισχυρό πλαίσιο προστασίας των δεδομένων. Γνωρίζουμε ότι το σχολικό περιβάλλον είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στην προστασία των προσωπικών δεδομένων. Πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή στα ευαίσθητα και εμπιστευτικά δεδομένα. Τα κράτη μέλη και τα σχολεία θα πρέπει να εγγυηθούν ότι όλοι, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών και των γονέων τους, κατανοούν γιατί και πώς συλλέγονται και ποιοι κίνδυνοι μπορεί να προκύψουν από τη χρήση τους. Ως εκ τούτου, τα σχολεία πρέπει να διαθέτουν όχι μόνο τεχνική υποστήριξη και σύνδεση υψηλής ταχύτητας στο Διαδίκτυο, αλλά και ασφαλές και αξιόπιστο λογισμικό, ποιοτικό υλικό ηλεκτρονικής μάθησης και πλατφόρμες για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών.

4. Ευρωπαϊκά εργαλεία

Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει μια σειρά μέσων που υποστηρίζουν την ανάπτυξη της τυπικής και μη τυπικής εκπαίδευσης, καθώς και τις επενδύσεις σε εκπαιδευτικές υποδομές. Απαιτείται μια συνέργεια μεταξύ των διαφόρων εργαλείων προκειμένου να επιτευχθεί αποτέλεσμα με αντίκτυπο. Τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ ) και άλλα μέσα μπορούν να παράσχουν πόρους για επενδύσεις σε εκπαιδευτικές υποδομές και να συμβάλουν στην αναβάθμιση και επανακατάρτιση (ΕΚΤ).

Το πρόγραμμα"Ορίζοντας Ευρώπη " αποτελεί κρίσιμη συνιστώσα για την ενίσχυση των ερευνητικών ικανοτήτων των πανεπιστημίων με στόχο τη μετατροπή τους σε υψηλής ποιότητας τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το πρόγραμμα "Ορίζοντας Ευρώπη" πρέπει να στηριχθεί στη διάδοση της αριστείας αλλά και στη διεύρυνση της συμμετοχής, η οποία με τη σειρά της θα ενισχύσει ολόκληρο τον ευρωπαϊκό χώρο της έρευνας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί, ιδίως μέσω της διευκόλυνσης των συνεργειών μεταξύ του προγράμματος "Ορίζοντας Ευρώπη" και του ΕΔΕΤ.

Η διευκόλυνση "Συνδέοντας την Ευρώπη " μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση ψηφιακού εξοπλισμού στα σχολεία της ΕΕ που απαιτείται για τη διαδικτυακή μάθηση (φορητοί υπολογιστές, ταμπλέτες) και για την παροχή υψηλής συνδεσιμότητας στα σχολεία, ιδίως σε αποκλεισμένες, απομακρυσμένες ή αγροτικές περιοχές. Ο ψηφιακός εξοπλισμός για τα σχολεία και τους εκπαιδευτικούς αποτελεί κρίσιμο στοιχείο όσον αφορά την παροχή εκπαίδευσης στους μαθητές και τους φοιτητές σε ψηφιακή μορφή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να παράσχει οικονομική στήριξη - επίσης μέσω των ταμείων συνοχής της - για την ανάπτυξη διαδικτυακών βιβλιοθηκών, στις οποίες θα αποθηκεύονται μαγνητοσκοπημένα μαθήματα, καθώς και περαιτέρω υλικό που θα ενισχύσει περαιτέρω την ψηφιακή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση.

Επιπλέον, η ομάδα του ΕΛΚ προτείνει την κινητοποίηση κεφαλαίων ανάκτησης, ειδικά σχεδιασμένων για τη σύγκλιση και τη συνοχή, για την ενίσχυση των σχολικών ψηφιακών υποδομών στην ΕΕ και ανάλογα με τις ανάγκες των σχολείων και των μαθητών. Με τον τρόπο αυτό, η ΕΕ θα βοηθούσε τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες αποτελεσματικά και με ορατό τρόπο με βάση τις απαιτήσεις τους. Η παροχή σύγχρονου εξοπλισμού στους εκπαιδευτικούς θα μείωνε, με τη σειρά της, τον διοικητικό τους φόρτο εργασίας και θα απελευθέρωνε χώρο για την ενασχόληση με τους μαθητές.

ΤοErasmus+ είναι ένα από τα πιο δημοφιλή προγράμματα της ΕΕ, καθώς ενισχύει το αίσθημα της ευρωπαϊκής ταυτότητας, αυξάνει την απασχολησιμότητα και υποστηρίζει την προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη των νέων και των μεγαλύτερων Ευρωπαίων. Οι νέοι που έχουν μεγαλώσει σε μια ενωμένη Ευρώπη θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ενθουσιώδεις για την Ευρώπη. Σχεδόν όλοι οι συμμετέχοντες στο Erasmus συμφωνούν ότι η εμπειρία τους τους ενθάρρυνε να είναι πιο ανοιχτόμυαλοι και να έχουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στις νεοαποκτηθείσες δεξιότητές τους.

Η Ομάδα ΕΛΚ στηρίζει το πρόγραμμα Erasmus+ ως γνωστό εμβληματικό πρόγραμμα και σημαντικό εργαλείο της ΕΕ για τον επηρεασμό των εκπαιδευτικών πολιτικών και την επένδυσή μας στις μελλοντικές γενιές. Η ψηφιοποίηση πρέπει να αποτελέσει το ουσιαστικό μέρος του, ιδίως σε μια εποχή μειωμένης κινητικότητας, που προκύπτει, για παράδειγμα, από τα αναγκαία μέτρα για την καταπολέμηση της επιδημίας του κοροναϊού. Οι Ομάδες του ΕΛΚ υποστηρίζουν την περαιτέρω ανάπτυξη της έννοιας της μικτής μάθησης , όπου η φυσική κινητικότητα συμπληρώνεται από εικονικές συναντήσεις και μάθηση. Η Ομάδα ΕΛΚ επαναλαμβάνει την έκκλησή της να αυξηθεί ο προϋπολογισμός του Erasmus+ προκειμένου να διευρυνθεί η ομάδα-στόχος των δικαιούχων και των συμμετεχόντων, και ιδίως εκείνων που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση. Η Ομάδα ΕΛΚ επιθυμεί το Erasmus+ να είναι όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικό και χωρίς αποκλεισμούς. Υπό το πρίσμα των περίπλοκων δημοσιονομικών αποφάσεων, η Ομάδα ΕΛΚ δίνει προτεραιότητα στις βασικές δραστηριότητες του Erasmus+.

Το Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης (ESC ) είναι ένα νέο πρόγραμμα και επιτυχημένος διάδοχος της Ευρωπαϊκής Εθελοντικής Υπηρεσίας. Η Ομάδα ΕΛΚ υποστηρίζει την αξία του εθελοντισμού και τη σημασία του για την κοινωνία και την ανάπτυξη των ατόμων. Ο εθελοντισμός αποτελεί σημαντική πηγή μη τυπικής μάθησης και θα πρέπει να αναγνωριστεί ως τέτοια. Η Ομάδα ΕΛΚ υποστηρίζει το τμήμα του εθελοντισμού της ΟΚΕ ως το πιο πολύτιμο. Πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε περιπτώσεις δύσκολων δημοσιονομικών επιλογών.

Παρόμοια με το πλαίσιο ψηφιακών ικανοτήτων, η ΕΕ θα πρέπει να αναπτύξει ένα κοινό πλαίσιο για τη διδασκαλία και τη μάθηση σχετικά με την ΕΕ σε επίπεδο (κατώτερης και ανώτερης) δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Το βραβείο Jan Amos Comenius που θεσπίστηκε πρόσφατα για την υψηλής ποιότητας διδασκαλία σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ένωση (πρωτοβουλία της Ομάδας ΕΛΚ) είναι ένα πιλοτικό έργο που ανοίγει το δρόμο για τους προαναφερθέντες στόχους. Στις διαπραγματεύσεις για το επόμενο 7ετές πρόγραμμα Erasmus+, η Ομάδα ΕΛΚ προσπαθεί να επεκτείνει τις δράσεις Jean Monnet από τον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της και τα κράτη μέλη πρέπει να αυξήσουν τη φιλοδοξία τους για την εκπλήρωση των εκπαιδευτικών προτεραιοτήτων. Με το νέο σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση (DEAP), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εργάζεται για τη βελτίωση των συστημάτων και των δομών ψηφιακής εκπαίδευσης στην Ευρώπη. Το νέο σχέδιο δράσης, ως μέρος του μελλοντικού Ευρωπαϊκού Εκπαιδευτικού Χώρου, διευρύνει τώρα το πεδίο δράσης και θέτει συγκεκριμένους στόχους για την αντιμετώπιση των επίμονων κενών, για παράδειγμα στις ψηφιακές δεξιότητες, την προώθηση της ποιοτικής εκπαίδευσης σε θέματα πληροφορικής και τεχνολογίας πληροφοριών, την υποστήριξη για καλύτερη συνδεσιμότητα στα σχολεία, το περιεχόμενο και τα εργαλεία διαδικτυακής μάθησης και τον ψηφιακό γραμματισμό των σχολείων και των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Το νέο DEAP δεν ασχολείται μόνο με τις τυπικές δομές μάθησης, αλλά η άτυπη εκπαίδευση περιλαμβάνεται στο πεδίο εφαρμογής του σχεδίου. Ακριβώς στον τομέα της ψηφιακής εκπαίδευσης είναι τόσο σημαντική η πτυχή της περαιτέρω κατάρτισης στο πλαίσιο της δια βίου μάθησης.

Η διαδικασία επίτευξης της ψηφιακής εκπαίδευσης θα πρέπει να επιταχυνθεί με την περαιτέρω ενίσχυση των υφιστάμενων διαδικτυακών εκπαιδευτικών ^{πλατφορμών4}. Θα πρέπει να εστιάζουν στην ηλεκτρονική εκπαίδευση και να παρέχουν στους εκπαιδευτικούς βέλτιστες πρακτικές. Οι πλατφόρμες αυτές πρέπει να αποτελέσουν ένα χρήσιμο εργαλείο για τους εκπαιδευτικούς στα επίσημα εκπαιδευτικά συστήματα και να φέρουν τόσο τους εκπαιδευτικούς όσο και τους μαθητές πιο κοντά σε μια πιο ψηφιοποιημένη εκπαίδευση, ικανή να συμβαδίζει με τις διαρκώς μεταβαλλόμενες απαιτήσεις της αγοράς εργασίας, της οικονομίας της κοινωνικής αγοράς, της δια βίου μάθησης και των αναγκών των νέων γενεών.

Η Ομάδα ΕΠΠ υποστηρίζει την Ηλεκτρονική Πλατφόρμα για την Εκπαίδευση Ενηλίκων στην Ευρώπη (EPALE), μια πολύγλωσση και ανοικτή κοινότητα μελών επαγγελματιών της εκπαίδευσης ενηλίκων, συμπεριλαμβανομένων εκπαιδευτών και εκπαιδευτών ενηλίκων, προσωπικού καθοδήγησης και υποστήριξης, η οποία χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Erasmus+. Ο ρόλος της είναι να κρατάει συνδεδεμένη την κοινότητα της εκπαίδευσης ενηλίκων. Η στρατηγική της είναι να βοηθήσει τους επαγγελματίες εκπαιδευτές ενηλίκων να μοιραστούν εμπειρίες και τεχνογνωσία. Προγράμματα όπως το EPALE, ωστόσο, θα πρέπει να προωθηθούν καλύτερα προκειμένου να επιτύχουν το κοινό τους, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις έχει περιορισμένες ψηφιακές γνώσεις και εργαλεία.

5. Σύνοψη - η ομάδα EPP προτείνει τα εξής:

1. Να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε την εκπαίδευση ως επένδυση στο μέλλον μας. Να αγωνιστούμε για την ποιότητα και την ισότητα στην εκπαίδευση και την κατάρτιση και να τη θεωρήσουμε ως προϋπόθεση για την κοινωνική ένταξη, την υψηλή απασχόληση και την οικονομική ανάπτυξη,

2. Να σέβεστε την επικουρικότητα στην εκπαίδευση, αλλά να αναζητήσετε νέα εργαλεία σε επίπεδο ΕΕ που να υποστηρίζουν τα κράτη μέλη στην ενίσχυση των εκπαιδευτικών τους συστημάτων,

3. Αξιοποίηση του πακέτου ανάκαμψης για επενδύσεις σε ψηφιακό εξοπλισμό για τα σχολεία και τους μαθητές στην ΕΕ, ιδίως στις αποκλεισμένες περιοχές - κανένα παιδί δεν πρέπει να μείνει πίσω!

4. Υποστηρίξτε το πρόγραμμα ERASMUS+ και τον προϋπολογισμό του, ώστε να γίνει πιο αποτελεσματικό και χωρίς αποκλεισμούς - ευκαιρία για κάθε μαθητή και καθηγητή!

5. Να στηρίξετε τον εθελοντισμό ως βασική δραστηριότητα του ΕΣΚ,

6. Να ενθαρρύνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να σχεδιάσει το σχέδιο δράσης για την ψηφιακή εκπαίδευση ως συστημικό εργαλείο τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο για περαιτέρω ανάπτυξη και κατάρτιση,

7. Να προωθήσει την ανάπτυξη κοινών προτύπων για την ψηφιακή εκπαίδευση σε ολόκληρη την ΕΕ,

8. Υποστήριξη της ανάπτυξης του EPALE και της Πύλης Σχολικής Εκπαίδευσης,

9. Υποστήριξη της διπλής εκπαίδευσης στην ΕΕΚ, της δια βίου μάθησης και της εκπαίδευσης ενηλίκων με σκοπό την καλύτερη προσαρμογή στην εξέλιξη της αγοράς εργασίας και την πρόληψη της κοινωνικής απομόνωσης,

10. Δημιουργία ενός πλαισίου αναφοράς για τη μάθηση σχετικά με την ΕΕ (δευτεροβάθμιο επίπεδο) σε επίπεδο ΕΕ,

11. Να διδαχθεί από την κρίση COVID-19 εφαρμόζοντας τις καλές πρακτικές ορισμένων χωρών όσον αφορά τη χρήση ψηφιακών εργαλείων για την εκπαίδευση.

¹ Άρθρ. 165 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

2https://reports.weforum.org/future-of-jobs-2016/chapter-1-the-future-of-jobs-and-skills/

³ Στη Δανία και τη Γαλλία, η χρήση της πληροφορικής στην εκπαίδευση αποτελεί υποχρεωτικό μέρος της κατάρτισης των εκπαιδευτικών. Και επίσης χώρες όπως η Δανία, η Εσθονία και η Φινλανδία μπορούν τώρα να βασιστούν στην υπάρχουσα ανάπτυξη της ψηφιακής εκπαίδευσης.

⁴ Για παράδειγμα, η υπάρχουσα πύλη για τη σχολική εκπαίδευση, μια διαδικτυακή πλατφόρμα για εκπαιδευτικούς, διευθυντές σχολείων, ερευνητές, εκπαιδευτές εκπαιδευτικών, υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και άλλους επαγγελματίες που εργάζονται στη σχολική εκπαίδευσηhttps://www.schooleducationgateway.eu/en/pub/index.htm