Stanowisko w sprawie Rosji

Rosja jest ważnym sąsiadem. Uważamy, że realistyczna i odpowiedzialna strategia dotycząca stosunków UE z Rosją musi opierać się na zasadach prawa międzynarodowego, wiarygodnych środkach odstraszających i zasadniczym  podejściu w obszarach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, tak by zagwarantować bezpieczeństwo w sąsiedztwie UE oraz europejski ład pokojowy. Podkreślamy znaczenie pełniejszego zaangażowania się we współpracę z rosyjskim społeczeństwem obywatelskim i we wspieranie go, tak aby wzmocnić demokratyczne zmiany w Rosji i zbudować długoterminową podstawę stosunków UE z Rosją. Potrzebne są sankcje jako zasdnicza reakcja na wszelkie rażące naruszenia granic uznanych na szczeblu międzynarodowym, a także naruszenia suwerenności państw. Okazały się one skutecznym środkiem zapobiegającym dalszej rosyjskiej agresji na Ukrainie. Podkreślamy, jak ważne jest, by UE była gotowa do rozważenia przyjęcia kolejnych sankcji, w tym tych skierowanych przeciwko konkretnym osobom, gdyż Rosja nadal prowadzi swoje działania.

Poprzez swój rozwój wewnętrzny i politykę zagraniczną Rosja i UE bezpośrednio i pośrednio wpływają na siebie i na państwa członkowskie Unii. Globalne wyzwania związane ze zmianą klimatu, bezpieczeństwem energetycznym, nierozprzestrzenianiem broni masowego rażenia oraz zwalczaniem terroryzmu i przestępczości zorganizowanej wymagają ścisłej współpracy. Z tego względu UE i Rosja są bardzo zainteresowane utrzymywaniem dobrych stosunków. Przywrócenie dobrych relacji opartych na wzajemnym zaufaniu wymaga gotowości Rosji do odbudowania zaufania i pokojowej współpracy.

Spójność polityk wewnętrznych i zewnętrznych UE ma kluczowe znaczenie dla spójniejszej, skuteczniejszej i bardziej wiarygodnej unijnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, także w odniesieniu do Rosji. Państwa członkowskie i UE powinny mówić jednym głosem i działać w porozumieniu. Apelujemy o konsolidację wspólnych polityk, zwłaszcza w obszarach handlu, usług i transakcji finansowych, migracji, energii, zarządzania granicami zewnętrznymi, informacji i bezpieczeństwa cybernetycznego.

Podkreślamy, że bez uszczerbku dla wybiórczych obszarów aktywności z Rosją  w kwestiach  będących przedmiotem zainteresowania UE, wznowienie współpracy między Unią a Rosją może zostać rozważone jedynie pod warunkiem, że Rosja w pełni uszanuje integralność terytorialną i suwerenność Ukrainy, w tym Krymu, w pełni wdroży porozumienia mińskie (które obejmują pełną kontrolę granic przez władze Ukrainy, bezwarunkowe wycofanie rosyjskich oddziałów i broni oraz natychmiastowe zaprzestanie udzielania pomocy grupom rebeliantów) i zaprzestanie destabilizujących działań wojskowych i z dziedziny bezpieczeństwa na granicach UE i jej sąsiadów. Grupa EPL odrzuca rosyjskie doktryny dotyczące obszarów o szczególnym znaczeniu dla tego kraju i o specjalnych prawach przysługujących jego obywatelom za granicą; doktryny te doprowadziły do zamierzonych działań mających na celu destabilizację sąsiadów Rosji. Arbitralny zakaz wjazdu dotyczący wielu europejskich polityków i urzędników, w tym obecnych i byłych posłów do PE, powinien zostać niezwłocznie i bezwarunkowo zniesiony.

Rosyjscy urzędnicy, których działania – lub ich zaniechanie – spowodowały zbrodnie wojenne w Syrii i na Ukrainie lub też pozwoliły na nie, będą musieli stanąć przed międzynarodowym wymiarem sprawiedliwości w sprawach karnych. Wzywamy Rosję do pełnej współpracy w trakcie dochodzenia dotyczącego zestrzelenia samolotu MH17, które samo w sobie może stanowić zbrodnię wojenną.

Grupa EPL popiera pięć zasad przewodnich odnoszących się do relacji między UE a Rosją uzgodnionych przez Radę do Spraw Zagranicznych 14 marca 2016 r.:

• wdrożenie porozumienia mińskiego jako główny warunek jakiejkolwiek poważniejszej zmiany stanowiska UE wobec Rosji;
• wzmocnienie stosunków z partnerami wschodnimi UE oraz innymi sąsiadami, w szczególności z Azją Środkową;
• wzmocnienie odporności UE (przykładowo w obszarach bezpieczeństwa energetycznego, zagrożeń hybrydowych lub komunikacji strategicznej);
• możliwość selektywnego zaangażowania z Rosją w kwestiach leżących w obszarze zainteresowania UE;
• potrzeba angażowania się w kontakty międzyludzkie oraz wspierania społeczeństwa obywatelskiego Rosji.

Wdrożenie porozumień mińskich

Trwałe rozwiązanie konfliktu na Ukrainie może zostać osiągnięte jedynie przy pełnej realizacji porozumień mińskich i bezwarunkowym poszanowaniu suwerenności i terytorialnej integralności Ukrainy. Potwierdzamy nasze zdecydowane potępienie bezprawnej aneksji Półwyspu Krymskiego przez Rosję i jej ciągłego wspierania bojowników we wschodniej Ukrainie.

Z żalem odnotowujemy fakt, że porozumienia mińskie nie zostały wdrożone w pierwotnym terminie. Rosja nadal dostarcza rebeliantom pomocy wojskowej i finansowej. Wciąż zabijani są żołnierze i osoby cywilne. Obserwatorzy z OBWE stale napotykają przeszkody w dostępie do obszarów kontrolowanych przez bojówki wspierane przez Rosję. Apelujemy o nieograniczony dostęp obserwatorów OBWE do obszarów kontrolowanych przez bojówki popierane przez Rosję.

Sankcje nałożone w wyniku działań Rosji destabilizujących sytuację we wschodniej Ukrainie mogą zostać zniesione dopiero, gdy porozumienia mińskie zostaną w pełni wdrożone. Ponadto środki ograniczające zastosowane w odpowiedzi na bezprawną aneksję Krymu i Sewastopola zostaną zawieszone, gdy Półwysep Krymski powróci do Ukrainy. Rosja musi uszanować integralność terytorialną i suwerenność Ukrainy w ramach jej granic uznanych na szczeblu międzynarodowym. Obecnie jednak brak jest nie tylko postępów we wdrażaniu przez Rosję porozumień mińskich, lecz także sytuacja na obszarach niepodlegających kontroli we wschodniej Ukrainie poważnie się pogorszyła, a oddziały rosyjskie i siły zbrojne separatystów dowodzone przez Rosjan są odpowiedzialne za wiele przypadków naruszania zawieszenia broni.

Wzmocnione stosunki z partnerami wschodnimi UE oraz z innymi sąsiadami

UE musi zintensyfikować współpracę z krajami Partnerstwa Wschodniego w celu wzmocnienia ich odporności i niezależności oraz ich instytucji demokratycznych, zwłaszcza biorąc pod uwagę zamiary Rosji dotyczące niejawnego wpływania na kraje Partnerstwa Wschodniego poprzez uniemożliwianie licznych inicjatyw prodemokratycznych reform w tych państwach. Widzimy potrzebę stworzenia mechanizmu wymiany informacji między UE a krajami Partnerstwa Wschodniego w dziedzinie bezpieczeństwa cybernetycznego. Wzywamy państwa członkowskie do zwiększenia pomocy dla Ukrainy, obejmującej odpowiednie systemy obronne, w celu powstrzymania eskalacji militarnej we wschodniej Ukrainie. UE ma ważny strategiczny, polityczny i gospodarczy interes w zacieśnianiu stosunków dwu- i wielostronnych ze wszystkimi państwami Azji Środkowej. Polityka rozszerzenia Unii powinna równoważyć rosnące wpływy Rosji na Bałkanach Zachodnich, a także jej próby osłabienia integracji euroatlantyckiej w tym regionie.

Wzywamy państwa członkowskie do wzmocnienia współpracy w zakresie wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO) prowadzonej z krajami Partnerstwa Wschodniego, które podzielają wartości UE oraz mają możność i wolę przyczynienia się do misji i operacji w dziedzinie WPBiO.

Wzmocnienie odporności UE

Systematyczne zagrożenia hybrydowe ze strony Rosji wymagają silnego efektu powstrzymującego i odporności UE.

Strategia informacyjna Kremla jest częścią polityki Rosji mającej na celu osłabienie spójności UE, a także Unii jako całości, oraz podważenie polityk UE.

Z ubolewaniem przyjmujemy rosyjskie próby utrudniania procesów demokratycznych w społeczeństwach europejskich, w tym poprzez systematyczne i strategiczne wykorzystywanie dezinformacji i propagandy, a także poprzez wspieranie i finansowanie radykalnych i ekstremistycznych partii w obrębie UE i poza nią. Przedsiębiorstwa z sektora ICT muszą lepiej współpracować w walce z rosyjskim trolowaniem w mediach społecznościowych i z rosyjskimi komputerami zombie, jeśli chcą kontynuować prowadzenie działalności w UE. Aby powstrzymać wszelką dalszą rosyjską ingerencję w krajowe kampanie wyborcze w Europie, Grupa EPL apeluje o ściślejsze uregulowanie kwestii finansowania partii politycznych (zwłaszcza poprzez zakaz bezpośredniego lub pośredniego finansowania ze źródeł zagranicznych i większą przejrzystość) we wszystkich państwach członkowskich. Wzywamy do gruntownego przeglądu pośredniego rosyjskiego finansowania europejskich partii i fundacji. Grupa EPL wzywa państwa członkowskie do priorytetowego potraktowania dochodzeń dotyczących ingerowania Rosji w kampanie wyborcze poprzez hakowanie, dezinformowanie lub cyberataki. Apelujemy o bardziej rygorystyczne sankcje skierowane przeciwko pirackim i sfałszowanym publikacjom danych wrażliwych w trakcie kampanii wyborczych.

Z zadowoleniem przyjmujemy inicjatywy UE, takie jak utworzenie w Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych (ESDZ) grupy zadaniowej ds. komunikacji strategicznej dotyczącej Wschodu (East StratCom). Z żalem zauważamy, że do tej pory grupa zadaniowa ds. komunikacji strategicznej dotyczącej Wschodu liczy jedynie dziesięciu członków i że personel jest w dużej mierze finansowany przez państwa członkowskie, gdyż są to oddelegowani eksperci krajowi. Wzywamy do niezwłocznego przekształcenia grupy zadaniowej East StratCom w ESDZ w stałą strukturę UE, odpowiednio i trwale finansowaną, oraz do znacznego zwiększenia jej personelu. Grupa EPL wzywa do opracowania skutecznej, dobrze ukierunkowanej i dostosowanej do potrzeb strategii komunikacji i promowania polityk i wartości UE, zwłaszcza we wschodnim sąsiedztwie. Działanie to powinno dać pozytywny sygnał tym społeczeństwom, wykazać realne korzyści z konkretnych polityk, takie jak liberalizacja reżimu wizowego i poszerzenie wiedzy społeczeństwa na temat działań dezinformacyjnych prowadzonych przez podmioty zewnętrzne. Wzywamy do ścisłej współpracy w tym obszarze z Europejskim Funduszem na rzecz Demokracji.

Istnieje istotna potrzeba zapewniania profesjonalnego, niezależnego, etycznego i opartego na faktach dziennikarstwa – w szczególności mediów rosyjskojęzycznych – w celu przeciwdziałania kłamstwom i dezinformacji, jak również w celu podkreślania pilności potrzeby szkolenia i kształcenia dziennikarzy w tej dziedzinie. Podkreślamy, jak ważne jest zwiększanie świadomości, edukacja i media internetowe dla obywateli zarówno UE, jak i krajów Partnerstwa Wschodniego i Bałkanów Zachodnich, by umożliwiać im dokonywanie krytycznej analizy treści medialnych i identyfikowanie propagandy. Unia powinna udzielać wsparcia na rzecz projektów służących promowaniu i rozwijaniu wysokich standardów dziennikarskich, wolności mediów oraz bezstronnych i wiarygodnych informacji w Rosji.

Polityka energetyczna jest istotnym elementem polityki zewnętrznej UE. Zdecydowanie popieramy szybkie zakończenie tworzenia zintegrowanej europejskiej unii energetycznej, zwłaszcza połączeń międzysystemowych między krajowymi sieciami energetycznymi, aby znacznie ograniczyć uzależnienie poszczególnych państw członkowskich od zewnętrznych dostawców energii, w szczególności Rosji. Wzywamy państwa członkowskie do uwzględnienia europejskich interesów strategicznych i stosowania zasad solidarności przed zaangażowaniem się w umowy energetyczne na wyłączność z Rosją. Państwa Partnerstwa Wschodniego powinny zostać włączone do przyszłej europejskiej unii energetycznej.

Uważamy, że projekt Nord Stream 2 nie jest zgodny z polityką energetyczną UE, zwiększa zależność Unii od rosyjskich dostaw gazu i stanowi zagrożenie dla wewnętrznego rynku gazu w UE. Nie jest on również zgodny z podstawowymi zasadami polityki dotyczącej Partnerstwa Wschodniego ani z unijną polityką zagraniczną i bezpieczeństwa. W związku z tym wzywamy instytucje UE do dokonania szczegółowej oceny zgodności projektu Nord Stream 2 z prawem Unii oraz, w razie konieczności, do wstrzymania go, aby zadbać o to, by wszystkie stosowne przepisy UE były w pełni przestrzegane oraz by zawrzeć z Rosją wiążącą umowę w sprawie infrastruktury energetycznej na poziomie UE. Wzywamy instytucje UE do zapewnienia, by cała infrastruktura rurociągów na morzu i na lądzie prowadząca do UE w żaden sposób nie podważała unijnej strategii na rzecz unii energetycznej i była wykorzystywana w pełnej zgodności z ustawodawstwem UE, a w szczególności trzecim pakietem energetycznym, przepisami o bezpieczeństwie dostaw gazu oraz zasadami konkurencji i ochrony środowiska.

Rosja wykorzystuje brak międzynarodowych ram prawnych w obszarach takich jak bezpieczeństwo cybernetyczne oraz brak odpowiedzialności w prawodawstwie dotyczącym mediów, a wszelkie dwuznaczności w tych kwestiach interpretuje na swoją korzyść. Potępiamy wojnę hybrydową prowadzoną przeciwko Ukrainie i umyślne zakłócanie procesów wyborczych i demokratycznych. Europa powinna znacznie wzmocnić swoje indywidualne i zbiorowe zdolności w zakresie bezpieczeństwa cybernetycznego i cyberobrony, przeprowadzić oceny ryzyka, monitorować zagrożenia cybernetyczne i opracować strategie przeciwdziałania wojnie cybernetycznej i informacyjnej. By zwiększyć bezpieczeństwo cybernetyczne, musimy rozwinąć europejski sektor bezpieczeństwa cybernetycznego i bardziej zdecydowanie zaangażować się w badania.

Selektywne zaangażowanie się w relacje z Rosją w kwestiach leżących w obszarze zainteresowania UE

Uważamy, że ważne jest, by znaleźć sposoby złagodzenia obecnych napięć i zaangażować się w konstruktywny dialog z Rosją, tak aby określić środki mające na celu ograniczenie ryzyka niebezpiecznych nieporozumień i błędnych ocen. Większa wzajemna przejrzystość działań wojskowych i działań straży granicznej jest ważna dla uniknięcia lądowych, powietrznych i morskich incydentów z Rosją.

Popieramy dialog w dziedzinach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, takich jak przeciwdziałanie terroryzmowi, nieproliferacja, kontrola zbrojeń i handel; dialog ten ma na celu przekonanie Rosji do przestrzegania międzynarodowych traktatów i umów.

Poprawa stosunków może przynieść UE i Rosji wiele korzyści w dziedzinach gospodarki i handlu. Jednak do czasu gdy Federacja Rosyjska w pełni odpowie na poważne obawy Unii Europejskiej przedstawione w niniejszym dokumencie, łącznie z pełnym wdrożeniem porozumień mińskich, UE nie będzie dążyć do zwiększenia wymiany handlowej i gospodarczej z Federacją Rosyjską ani nie zgodzi się na jakiekolwiek zwiększenie takiej wymiany. Ponadto wszelkie dyskusje lub prace dotyczące jakichkolwiek formalnych uzgodnień między Unią Europejską, jej państwami członkowskimi a Federacją Rosyjską, lub innymi organami, bądź porozumienia handlowe, których Rosja jest stroną, muszą być poprzedzone pełnym wdrożeniem przez Federację Rosyjską protokołu przystąpienia do WTO i wypełnieniem przez nią innych obowiązków w ramach tej organizacji.[1] Europejski sektor rolnictwa, który poniósł straty w wyniku rosyjskiego embarga nałożonego po wprowadzeniu sankcji przez UE, wymaga odpowiedniego zabezpieczenia ekonomicznego.

Zasadnicza zmiana agresywnej polityki Rosji wobec UE i jej państw członkowskich pozwoliłaby na dalsze kroki we wdrażaniu ważnych projektów i wniosków dotyczących intensywniejszej współpracy. UE i jej państwa członkowskie muszą wspierać pozytywne zmiany, jakie zachodzą w Rosji, i zachęcać do ich wprowadzania.

Pokonanie terroryzmu w Syrii nie będzie możliwe bez porozumienia politycznego. Z żalem przyjmujemy rosyjskie działania wojskowe w Syrii, które doprowadziły do jeszcze większej liczby ofiar wśród ludności cywilnej. Rosja musi dołożyć wszelkich starań, aby wykorzystać swój wpływ na reżim Baszszara al-Asada w celu położenia kresu tej tragedii i aby skutecznie przyczyniać się do deeskalacji przemocy. Jeżeli Rosja jest przygotowana do pozytywnego wykorzystywania swoich wpływów i wstrzyma wrogie działania, jesteśmy gotowi do współpracy na rzecz rozwiązania konfliktu w Syrii poprzez znalezienie rozwiązania politycznego.

UE zawsze była otwarta i gotowa do podjęcia konstruktywnego dialogu w ramach prawa międzynarodowego i dobrych rządów.

Zaangażowanie się w kontakty międzyludzkie oraz wspieranie społeczeństwa obywatelskiego Rosji

Z zadowoleniem przyjmujemy gotowość do większego wspierania rosyjskiego społeczeństwa obywatelskiego i do angażowania się w kontakty międzyludzkie, w szczególności z młodymi ludźmi w Rosji i w UE. Podkreślamy, że należy zachęcać ludzi do angażowania się w rozwój prawdziwego i niezależnego społeczeństwa obywatelskiego pomimo pogarszającej się sytuacji w zakresie praw człowieka, w tym prawa do wolności wypowiedzi, zrzeszania się i zgromadzeń oraz praw osób LGBTI, na przykład w Czeczenii, gdzie niedawno doszło do czystek skierowanych przeciwko tej społeczności.

Zachęca się UE do nawiązania współpracy z rosyjskimi urzędnikami na szczeblu lokalnym, regionalnym i krajowym, za pośrednictwem wszystkich platform i organizacji społeczeństwa obywatelskiego skłonnych do opracowywania wizji politycznych i dyplomatycznych stosunków z Unią opartych na partnerstwie i współpracy.

Proponujemy przyznanie dodatkowych środków finansowych na programy wspierania podmiotów niepaństwowych, takie jak Europejski Fundusz na rzecz Demokracji i Europejski Instrument na rzecz Wspierania Demokracji i Praw Człowieka, by zająć się kwestią praw człowieka w Rosji. Należy wzmocnić praworządność i zasady demokratyczne.

Zwracamy uwagę na ważną rolę UE we wspieraniu procesów demokratycznych, praw człowieka i ich obrońców oraz społeczeństwa obywatelskiego w strefach konfliktu lub po konfliktach, w które zaangażowana jest Federacja Rosyjska.

Uważamy, że ramy inicjatyw takich jak „Horyzont 2020” i Erasmus+ powinny zostać wzmocnione.

Będziemy w dalszym ciągu oceniać rozwój wydarzeń w stosunkach z Rosją i dążyć do przygotowania i dostosowania odpowiednich środków i wytycznych dotyczących tego, jak prowadzić relacje z Rosją, na szczeblu międzyparlamentarnym, jak i w codziennych interakcjach.

[1] W zakresie, w jakim takie porozumienia powinny obejmować państwa inne niż UE, jej państwa członkowskie i Federację Rosyjską, warunkiem wstępnym jest również członkostwo tych państw w WTO i pełne przestrzeganie przez nie zobowiązań wobec tej organizacji.