Standpuntnota over Rusland

Rusland is een belangrijke buur. Wij zijn van mening dat een realistische en verantwoordelijke strategie voor de betrekkingen van de EU met Rusland gebaseerd moet zijn op de beginselen van het internationaal recht, op een geloofwaardige ontmoediging en op een principiële benadering op gebieden van gemeenschappelijk belang, met het oog op/met als doel de veiligheid in de buurlanden van de EU en een Europese vredesorde te waarborgen. Wij benadrukken het belang van meer investeren in zowel samenwerking met, als ondersteuning bieden aan het Russische maatschappelijk middenveld, om de democratische bewegingen in Rusland te versterken. Daarnaastmoeten we een langetermijnbasis voor de betrekkingen tussen de EU en Rusland creëren. Sancties zijn nodig als principiële reactie op flagrante schendingen van internationaal erkende grenzen en de soevereiniteit van staten. Het is bewezendat ze een effectief middel zijn om verdere Russische agressie in Oekraïne te ontmoedigen. Wij staan erop dat de EU bereid moet zijnverdere sancties te overwegen, waaronder gerichte persoonlijke sancties, vanwege de voortdurende acties van Rusland.

Door hun interne ontwikkeling en buitenlands beleid oefenen Rusland en de EU direct en indirect invloed uit op elkaar en op de lidstaten van de EU. De wereldwijde uitdagingen van de klimaatverandering, energiezekerheid, non-proliferatie van massavernietigingswapens en de strijd tegen terrorisme en georganiseerde misdaad vragen om een nauwe samenwerking. Daarom hechten de EU en Rusland groot belang aan goede betrekkingen. Het herstel van goede betrekkingen op basis van wederzijds vertrouwen vereist de bereidheid van Rusland om het vertrouwen en de vreedzame samenwerking te herstellen.

Consistentie in het intern en extern beleid van de EU is de sleutel tot een meer samenhangend, effectief en geloofwaardig buitenlands beleid en veiligheidsbeleid van de EU, onder meer ten opzichte van Rusland. De lidstaten en de EU moeten met één stem spreken en in harmonie met elkaar handelen. Wij vragen om de consolidatie van gemeenschappelijke beleidslijnen, namelijk op de gebieden van handel, financiële diensten en transacties, migratie, energie, het beheer van de buitengrenzen, informatie en cyberveiligheid.

Wij onderlijnen allereerst - zonder afbreuk te doen aan een selectieve samenwerking met Rusland met betrekking tot zaken die van belang zijn voor de EU - dat een hervatting van de samenwerking tussen de EU en Rusland alleen kan worden overwogen op voorwaarde dat Rusland de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraïne – met inbegrip van de Krim – volledig respecteert. Ten tweede benadrukken we dat de akkoorden van Minsk volledig ten uitvoer worden gelegd (die de volledige controle van de grens door de Oekraïense autoriteiten, de onvoorwaardelijke terugtrekking van Russische troepen en wapens, en een onmiddellijke stopzetting van het verlenen van bijstand aan rebellengroepen omvatten). Ten derde, moet Rusland de  destabiliserende militaire-en veiligheidsactiviteiten aan de grenzen van de EU en haar buurlanden staken. De EVP-Fractie verwerpt de Russische doctrines op het gebied van zones van bijzonder belang en bijzondere rechten voor zijn landgenoten in het buitenland, die hebben geleid tot bewuste acties met de destabilisatie van de buurlanden als doel. Het willekeurig inreisverbod voor een aantal Europese politici en functionarissen, waaronder huidige en voormalige leden van het Europees Parlement, moet onmiddellijk en onvoorwaardelijk worden opgeheven.

Russische functionarissen wier handelen of nalaten oorlogsmisdaden in Syrië en Oekraïne mogelijk maakte of daartoe leidde, zullen zich niet kunnen onttrekken aan het internationaal strafrecht. Wij roepen Rusland op volledige medewerking te verlenen aan het onderzoek naar het neerhalen van MH17, dat mogelijk als een oorlogsmisdaad kan worden beschouwd.

De EVP-Fractie ondersteunt de vijf leidende beginselen voor de betrekkingen tussen de EU en Rusland die zijn overeengekomen door de Raad Buitenlandse Zaken op 14 maart 2016:

• de uitvoering van de akkoorden van Minsk als voorwaarde voor elke substantiële wijziging van de positie van de EU ten opzichte van Rusland;
• nauwere betrekkingen met de oostelijke partners van de EU en andere buurlanden, voornamelijk in Centraal-Azië;
• vergroting van de veerkracht van de EU (bijvoorbeeld op het gebied van energiezekerheid, hybride dreigingen of strategische communicatie);
• de mogelijkheid tot selectieve samenwerking met Rusland voor wat betreft zaken die van belang zijn voor de EU;
• de noodzaak tot interpersoonlijke contacten en tot ondersteuning van het Russisch maatschappelijk middenveld.

Tenuitvoerlegging van de akkoorden van Minsk

Een duurzame oplossing voor de oorlog in Oekraïne kan alleen worden bereikt door de akkoorden van Minsk volledig ten uitvoer te leggen en de soevereiniteit en territoriale integriteit van Oekraïne onvoorwaardelijk te respecteren. Wij herhalen met klem onze sterke veroordeling van de illegale annexatie van het schiereiland de Krim door Rusland en de niet-aflatende Russische steun aan de militanten in Oost-Oekraïne.

Tot onze spijt moeten wij vaststellen dat de akkoorden van Minsk niet ten uitvoer zijn gelegd binnen de oorspronkelijke termijn. Rusland blijft militaire en financiële steun bieden aan de militanten. Het doden van soldaten en burgers wordt nog steeds voortgezet. De toegang van OSVE-waarnemers tot gebieden die onder controle staan van door Rusland gesteunde militanten, wordt continu belemmerd. Wij vragen onbeperkte toegang voor OVSE-waarnemers tot de gebieden die onder controle staan van militanten die door Rusland worden gesteund.

De sancties die ten gevolge van Russische acties werden uitgevoerd om de situatie in Oost-Oekraïne te destabiliseren, kunnen alleen worden opgeheven zodra de akkoorden van Minsk volledig ten uitvoer zijn gelegd. Daarnaast zullen de beperkende maatregelen die als gevolg van de illegale annexatie van de Krim en Sebastopol zijn opgelegd, worden opgeheven zodra het schiereiland de Krim is teruggegeven aan Oekraïne. Rusland moet de territoriale integriteit en soevereiniteit van Oekraïne binnen zijn internationaal erkende grenzen respecteren. Op dit moment is er echter niet alleen geen vooruitgang wat de uitvoering van de akkoorden van Minsk door Rusland betreft, maar is de situatie in de niet-gecontroleerde gebieden van Oost-Oekraïne aanzienlijk verslechterd. De Russische troepen en door Rusland geleide separatistische krachten zijn verantwoordelijk voor het merendeel van de schendingen van het staakt-het-vuren.

Nauwere betrekkingen met de oostelijke partners van de EU en andere buurlanden

De EU moet haar samenwerking met de landen van het Oostelijk Partnerschap intensiveren om hun democratische instellingen, weerbaarheid en onafhankelijkheid te versterken. Ze moet in het bijzonder rekening houden met de pogingen van Rusland om de landen van het Oostelijk Partnerschap heimelijk te beïnvloeden door veel prodemocratische hervormingsinitiatieven in deze landen te belemmeren. Wij zien de noodzaak om een mechanisme te creëren voor de informatie-uitwisseling met betrekking tot cyberveiligheid tussen de EU en de landen van het Oostelijk Partnerschap. Wij roepen de lidstaten op om de steun aan Oekraïne uit te breiden, met inbegrip van adequate verdedigingssystemen om militaire escalatie in Oost-Oekraïne tegen te gaan. De EU heeft een sterk strategisch, politiek en economisch belang bij het versterken van haar bilaterale en multilaterale betrekkingen met alle Centraal-Aziatische landen. Het uitbreidingsbeleid van de EU moet tegenwicht bieden aan de groeiende invloed van Rusland op de westelijke Balkan en zijn pogingen om de Euro-Atlantische integratie in de westelijke Balkan te ondermijnen.

Wij roepen alle lidstaten op om de samenwerking inzake het gemeenschappelijke veiligheids- en defensiebeleid (GVDB) te versterken met de landen van het Oostelijk Partnerschap die de waarden van de EU delen en in staat en bereid zijn om bij te dragen tot GVDB-missies en -operaties.

De weerbaarheid van de EU versterken

De systematische hybride dreigingen van Rusland vragen om sterke ontmoedigende middelen en veerkracht van de EU.

De informatiestrategie van het Kremlin maakt deel uit van het beleid van Rusland om de samenhang van de EU en de EU als geheel te verzwakken, en om het beleid van de EU te ondermijnen.

Wij betreuren de pogingen van Rusland om democratische processen in Europese samenlevingen te ondermijnen, onder meer door het systematische en strategische gebruik van desinformatie en propaganda, maar ook door middel van de steun voor en de financiering van radicale en extremistische partijen, zowel binnen als buiten de EU. ICT-ondernemingen moeten beter samenwerken in de strijd tegen Russische trollen en bots op sociale media als ze hun activiteiten in de EU willen blijven ontplooien. Om een einde te maken aan verdere Russische inmenging in nationale verkiezingscampagnes in Europa, pleit de EVP-Fractie voor strengere regelgeving voor de financiering van politieke partijen (in het bijzonder door een verbod op de directe of indirecte financiering afkomstig van buitenlandse bronnen en verhoogde transparantie) in alle lidstaten. Wij pleiten voor een grondig onderzoek naar de indirecte Russische financiering van Europese partijen en stichtingen. De EVP-Fractie doet een beroep op de lidstaten om prioriteit te verlenen aan het onderzoek naar de Russische inmenging in verkiezingscampagnes via hacks, desinformatie of cyberaanvallen. Wij vragen om strengere sancties tegen gerichte hacks en vervalste publicatie van gevoelige gegevens in de loop van verkiezingscampagnes.

Wij verwelkomen initiatieven zoals het oprichten van de East StratCom Task Force van de Europese Dienst voor Extern Optreden (EDEO). Helaas moeten wij vaststellen dat de East StratCom Task Force tot nu toe slechts uit 10 leden bestaat en dat het personeel grotendeels als gedetacheerde nationale deskundigen wordt gesponsord door de lidstaten. Wij vragen om de East StratCom Task Force van de EDEO zonder verder uitstel om te vormen tot een permanente EU-structuur, met passende en duurzame financiering en een aanzienlijk toegenomen personeelsbestand. De EVP-Fractie dringt aan op de ontwikkeling van een effectieve, doelgerichte en op maat gemaakte strategie voor de communicatie en promotie van EU-beleidslijnen en -waarden, voornamelijk in het Oostelijk Nabuurschap. Dit moet een positief signaal geven aan deze samenlevingen, tastbare voordelen opleveren van concrete beleidslijnen zoals visumliberalisering en het publieke bewustzijn van desinformatieactiviteiten door externe actoren vergroten. Wij moedigen sterke samenwerking aan met het Europees Fonds voor Democratie in dit gebied.

Er is een dringende behoefte aan professionele, onafhankelijke, ethische en op feiten gebaseerde journalistiek – in het bijzonder in Russischtalige media – om leugens en desinformatie tegen te gaan. Daarnaast is het essentieel om te benadrukken dat journalisten in dit gebied dringend moeten worden opgeleid en voorgelicht. Wij onderstrepen het belang van bewustmaking, opleiding en online media voor burgers van zowel de EU als de regio's van het Oostelijk Partnerschap en de westelijke Balkan. Zo kunnen we hen in staat te stellen media-inhoud kritisch te analyseren en propaganda te identificeren. De EU moet steun verlenen aan projecten met het oog op de bevordering en ontwikkeling van hoge journalistieke normen, mediavrijheid en betrouwbare, objectieve informatie in Rusland.

Energiebeleid is een aanzienlijk onderdeel van het externe beleid van de EU. Wij steunen nadrukkelijk de snelle voltooiing van een geïntegreerde Europese energie-unie, zoals onderlinge verbindingen tussen nationale energienetwerken, om de afzonderlijke lidstaten veel minder afhankelijk te maken van externe energieleveranciers, Rusland in het bijzonder. Wij willen er bij de lidstaten op aandringen om rekening te houden met de Europese strategische belangen en de beginselen van solidariteit te volgen alvorens exclusieve energieovereenkomsten met Rusland aan te gaan. De oostelijke partners moeten geïntegreerd worden in een toekomstige Europese energie-unie.

Wij zijn van mening dat het Nord Stream 2-project niet strookt met het energiebeleid van de EU, de afhankelijkheid van Russische gastoevoer versterkt en een bedreiging vormt voor de interne gasmarkt van de EU. Dit project is ook niet verenigbaar met de kernbeginselen van het oostelijk nabuurschapsbeleid, noch met het buitenlands en veiligheidsbeleid van de EU. Daarom verzoeken wij de EU-instellingen om de verenigbaarheid van het Nord Stream 2-project met de EU-wetgeving grondig te beoordelen. Indien noodzakelijk vragen we het te bevriezen, om ervoor te zorgen dat de relevante EU-wetgeving volledig wordt gerespecteerd en om op EU-niveau een wettelijke overeenkomst te sluiten met Rusland over energie-infrastructuur. Wij verzoeken de EU-instellingen om te verzekeren dat alle offshore- en onshore-pijpleidinginfrastructuur die naar de EU leidt de strategie voor een energie-unie op geen enkele manier ondermijnt en overeenkomstig de EU-wetgeving wordt geëxploiteerd, met name het derde energiepakket, regels inzake de zekerheid van de gasvoorziening en mededingings- en milieuregels.

Rusland maakt misbruik van het onbestaande internationaal juridisch kader in domeinen als cyberveiligheid en van het gebrek aan verantwoordingsplicht in de mediawetgeving. Rusland profiteert van elke dubbelzinnigheid op deze gebieden. Wij veroordelen de hybride oorlogvoering tegen Oekraïne en de opzettelijke inmenging in verkiezings- en democratische processen. De EU dient haar individuele en collectieve capaciteiten inzake cyberveiligheid en cyberdefensie aanzienlijk op te voeren, risicobeoordelingen uit te voeren, toezicht te houden op cyberbedreigingen en strategieën te ontwikkelen over het tegengaan van digitale oorlogvoering en informatie-oorlogvoering. Voor de verbetering van oplossingen inzake cyberveiligheid dienen wij een Europese cyberveiligheidsindustrie te ontwikkelen, met een sterkere betrokkenheid op het gebied van onderzoek.

Selectieve samenwerking met Rusland voor wat betreft zaken die van belang zijn voor de EU

Wij zijn van mening dat het belangrijk is om manieren te vinden om de huidige spanningen te de-escaleren en een constructieve dialoog aan te gaan met Rusland, om maatregelen vast te stellen met als doel het risico op gevaarlijke misverstanden en misrekeningen te verminderen. Grotere wederzijdse transparantie inzake militaire en grenswachtactiviteiten is belangrijk om land-, lucht- en zee-incidenten met Rusland te vermijden.

Wij ondersteunen dialoog op gebieden van gemeenschappelijk belang, zoals terrorismebestrijding, non-proliferatie, wapentoezicht en -handel, met als doel dat Rusland zich houdt aan internationale verdragen en overeenkomsten.

Op het gebied van economie en handel zijn de EU en Rusland uitermate gebaat bij verbeterde betrekkingen. Totdat de Russische Federatie echter de ernstige bezorgdheid van de Europese Unie, hier in dit document uiteengezet, wegneemt -met inbegrip van de volledige tenuitvoerlegging van de akkoorden van Minsk- zal de EU niet streven naar of instemmen met een toename van handels- en economische overeenkomsten met de Russische Federatie. Bovendien moeten discussies over of werkzaamheden met betrekking tot formele overeenkomsten tussen de Europese Unie, haar lidstaten en de Russische Federatie, of organen of handelsovereenkomsten waar Rusland deel van uitmaakt, worden voorafgegaan door de volledige tenuitvoerlegging door de Russische Federatie van het protocol inzake toetreding tot de WTO en andere WTO-verplichtingen (1). De Europese landbouwsector, die zwaar getroffen is door het Russische embargo dat volgde op de invoering van de EU-sancties, heeft geschikte economische bescherming nodig.

Een fundamentele verandering in het agressieve beleid van Rusland ten opzichte van de EU en haar lidstaten zou verdere stappen toelaten met betrekking tot de uitvoering van belangrijke projecten en voorstellen voor een intensievere samenwerking. De EU en haar lidstaten moeten positieve ontwikkelingen in Rusland ondersteunen en bevorderen.

In Syrië is het onmogelijk om terrorisme te bestrijden zonder een politieke regeling. Wij betreuren de Russische militaire acties in Syrië die hebben geleid tot nog meer burgerslachtoffers. Rusland moet zijn uiterste best doen om zijn invloed op het regime van Assad te gebruiken om deze tragedie een halt toe te roepen en effectief bij te dragen aan de de-escalatie van het geweld. Als Rusland bereid is om zijn invloed positief te aan te wenden en zijn vijandelijkheden staakt, zullen we bereid zijn om met hen samen te werken om het conflict in Syrië op te lossen door een politieke regeling na te streven.

De EU heeft altijd opengestaan voor en is bereid geweest tot het aangaan van een constructieve dialoog binnen het kader van het internationaal recht en bestuur.

Interpersoonlijke contacten en ondersteuning van het Russisch maatschappelijk middenveld

Wij verwelkomen de bereidheid om het Russische maatschappelijk middenveld meer te ondersteunen en contact tussen mensen aan te gaan, voornamelijk met jonge mensen in Rusland en in de EU. Wij benadrukken de noodzaak om mensen aan te moedigen om zich bezig te houden met de ontwikkeling van een daadwerkelijk en onafhankelijk maatschappelijk middenveld, ondanks een verslechterende mensenrechtensituatie. Het betreft hier het recht op vrijheid van meningsuiting, het recht van vereniging en vergadering en de rechten van LGBTI's, zoals die in Tsjetsjenië, waar onlangs een zuivering tegen hun gemeenschap plaatsvond.

De EU wordt aangemoedigd om de hand te reiken naar Russische functionarissen op lokaal, regionaal en nationaal niveau, via alle platformen van organisaties uit het maatschappelijk middenveld die geneigd zijn om een visie van politieke en diplomatieke betrekkingen met de EU te ontwikkelen, op basis van partnerschap en samenwerking.

Wij stellen voor om verdere financiële steun te verlenen aan programma's die niet-statelijke actoren bevorderen, zoals het Europees Fonds voor Democratie en het Europees instrument voor democratie en mensenrechten, om de mensenrechtenkwestie in Rusland aan te pakken. De rechtsstaat en democratische beginselen moeten worden versterkt.

Wij vestigen de aandacht op de belangrijke rol van de EU bij de ondersteuning van democratische processen, mensenrechten en mensenrechtenactivisten, en het maatschappelijk middenveld in de conflict- of post-conflictgebieden waarbij de Russische Federatie betrokken is.

Wij zijn van mening dat kaderinitiatieven zoals Horizon 2020 en Erasmus+ moeten worden uitgebreid.

Wij zullen ontwikkelingen in de betrekkingen met Rusland blijven beoordelen en zullen ernaar streven om geschikte maatregelen en richtsnoeren over hoe er met Rusland moet worden omgegaan aan te passen en te bevorderen– zowel op interparlementair niveau als bij dagelijkse interacties.

(1) Voor zover dergelijke overeenkomsten betrekking hebben op staten andere dan de EU, haar lidstaten en de Russische Federatie, is het WTO-lidmaatschap van deze staten en hun volledige inachtneming van hun WTO-verplichtingen ook een voorwaarde voor een dergelijke overeenkomst.