Stanowisko Grupy EPL w sprawie wykorzystania migracji: Zdecydowane, sprawiedliwe i zorientowane na przyszłość podejście

Grupa EPL opowiada się za Europą, która chroni swoje granice i walczy z nielegalną migracją. Dążymy do powstrzymania niekontrolowanej migracji, tak aby zdolność Europy do integracji tych, którzy mają prawo do pobytu, nie została przeciążona.

Przyjęcie paktu w sprawie migracji i azylu stanowiło kluczowy krok w kierunku bardziej kontrolowanej europejskiej polityki migracyjnej. Jednak nadal istnieją wyzwania, które wymagają dalszych działań na szczeblu UE. Grupa EPL będzie nadal siłą napędową, kierując Europę w stronę zdecydowanego, sprawiedliwego i zorientowanego na przyszłość podejścia do migracji.

Widzimy potrzebę odważnych nowych środków w celu szybkiego powrotu osób bez prawa pobytu w Unii, wzmocnienia naszych granic zewnętrznych i ochrony strefy Schengen, pokonania przemytników i przeciwdziałania uzbrojeniu migrantów przez państwa trzecie lub wrogie podmioty niepaństwowe.

Nasze priorytety są jasne. Zrealizujemy 9-punktowy plan, aby sprostać głównym wyzwaniom migracyjnym, przed którymi stoi nasz kontynent. Podejmujemy kolejne kroki w kierunku polityki migracyjnej, która działa na rzecz naszej Unii i jej obywateli.

Migracja stanowi poważne wyzwanie dla Europy i nadal jest przedmiotem troski. Chociaż w 2024 r. zaczęliśmy obserwować spadek liczby nielegalnych wjazdów, co potwierdza skuteczność polityk prowadzonych i wdrażanych przez Grupę EPL, wiele państw członkowskich nadal boryka się ze znaczną presją migracyjną, zwłaszcza te na linii frontu i wzdłuż wschodnich granic UE.

W związku z tym, będąc w pełni zaangażowanym w zdecydowany, ale sprawiedliwy system migracji i azylu, który jest zgodny z prawem międzynarodowym i unijnym, widzimy pilną potrzebę egzekwowania surowszych środków wobec osób zobowiązanych do opuszczenia UE, a także zapobiegania wjazdowi tych, którzy nie spełniają niezbędnych warunków. Przepisy mają na celu ochronę naszych obywateli, a przestrzegając ich, możemy również pomóc tym, którzy naprawdę potrzebują ochrony. W tym celu organy krajowe, w szczególności organy ścigania, muszą dysponować niezbędnymi funduszami, narzędziami i pewnością prawną. Chcemy być stanowczy w równoważeniu obowiązków i praw osób legalnie przebywających w UE. Chcemy zapewnić wszystkim państwom członkowskim zdolność i narzędzia do skutecznego zarządzania migracją i unikania nadinterpretacji w odniesieniu do stosowania prawa UE.

Jak dotąd tylko 20% decyzji nakazujących powrót jest skutecznie egzekwowanych, choć sprawnie działająca polityka powrotowa ma kluczowe znaczenie dla zarządzania migracją. Państwa członkowskie muszą dysponować skutecznym zestawem narzędzi prawnych i operacyjnych w celu egzekwowania decyzji nakazujących powrót oraz zniechęcania do nielegalnych przyjazdów i pobytów, przy wsparciu środków takich jak gwarancje finansowe lub zatrzymanie za nieprzestrzeganie przepisów. Będziemy dążyć do ułatwienia wdrażania decyzji nakazujących powrót i unikania niepotrzebnych obciążeń administracyjnych dla organów wykonawczych. Wzywamy do wzmocnienia roli agencji Frontex, umożliwiając jej również udział w operacjach powrotowych między krajami trzecimi. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący nowego rozporządzenia w sprawie powrotów, koncentrując się na: wzajemnym uznawaniu decyzji nakazujących powrót, skróconych terminach odwołań, bardziej rygorystycznych obowiązkach osób, które mają zostać odesłane i konsekwencjach ich nieprzestrzegania, przyspieszonych procedurach dla podejrzanych o popełnienie przestępstwa, w tym wzmocnionych podstawach do zatrzymania i ograniczenia swobody przemieszczania się, lepszych środkach zwalczania ucieczek, a także ograniczonych, nieobciążających skutkach odwołań. Przymusowe powroty muszą pozostać wiarygodną opcją, a dobrowolne wyjazdy muszą być tłumione, jeśli stanowią poważną przeszkodę dla skutecznej realizacji powrotów.

Konsekwencje nieprzestrzegania przepisów muszą być surowe. Musi również obejmować zobowiązanie państw członkowskich do podjęcia wszelkich niezbędnych środków w celu zapewnienia, że władze są świadome miejsca pobytu osoby, która ma zostać odesłana, oraz że osoba ta pozostaje do dyspozycji władz do czasu faktycznego opuszczenia przez nią terytorium państwa członkowskiego. Długoterminowy zakaz wjazdu do UE musi zostać nałożony na osoby, które są przymusowo zawracane, w tym stały i bezterminowy zakaz dla osób stwarzających zagrożenie dla bezpieczeństwa. Z zadowoleniem przyjmujemy wniosek Komisji dotyczący ram prawnych ustanawiających centra powrotów poza UE zgodnie z międzynarodowymi standardami i zachęcamy ją do dalszego badania innowacyjnych rozwiązań w celu zwalczania nielegalnej migracji we współpracy z krajami trzecimi.

Ochrona granic zewnętrznych UE ma zasadnicze znaczenie dla skutecznego zarządzania migracją. W ramach UE i strefy Schengen państwa członkowskie pozostają odpowiedzialne za podejmowanie decyzji o tym, kto wjeżdża na ich terytorium. Skuteczne zarządzanie granicami obejmuje również naszą zdolność do reagowania na niezliczone zagrożenia hybrydowe, w tym, ale nie tylko, uzbrojenie migrantów. Musimy zapewnić silniejsze granice zewnętrzne ze wzmocnioną i bardziej rygorystyczną kontrolą nielegalnych przybyszów. Na wszystkich granicach zewnętrznych UE należy wdrożyć kompleksowy monitoring elektroniczny, wspierany przez strukturalne i techniczne zabezpieczenia granic. Zacieśnienie współpracy z agencjami takimi jak Frontex, Europol i Eurojust oraz wspieranie państw członkowskich ma kluczowe znaczenie. Frontex musi zostać przekształcony w pełni operacyjną europejską agencję graniczną wyposażoną w najnowocześniejsze, zaawansowane technologie nadzoru, takie jak drony, sztuczna inteligencja i systemy biometryczne. Wdrożenie Frontexu powinno objąć najbardziej oddalone regiony, zapewniając kompleksową ochronę granic. Należy niezwłocznie zawrzeć umowy o współpracy z krajami afrykańskimi i innymi krajami partnerskimi. Zobowiązujemy się do potrojenia liczby personelu do 30 000 i jak najszybszego przyjęcia niezbędnych przepisów, w tym zmian budżetowych. W skoordynowany sposób i przy wsparciu finansowym UE państwa członkowskie powinny ustanowić regionalne centra bezpieczeństwa granic na obszarach znajdujących się pod presją migracyjną. Musimy również zapewnić europejskie finansowanie infrastruktury fizycznej, elektronicznych ulepszeń w zakresie bezpieczeństwa granic i innych innowacyjnych narzędzi nadzoru granic. Biorąc pod uwagę kontekst geopolityczny, musimy zmienić paradygmat z bezpieczeństwa granic na obronę granic. Nowe środki finansowe na zaspokojenie wszystkich potrzeb w tym obszarze powinny zostać zabezpieczone w kolejnych wieloletnich ramach finansowych UE.

Niekontrolowana migracja obciąża usługi publiczne, zakłóca lokalną gospodarkę i sprzyja napięciom społecznym, szczególnie w państwach członkowskich pierwszej linii, takich jak Hiszpania, Włochy czy Grecja, oraz w mniejszych i wrażliwych geograficznie państwach członkowskich, takich jak Cypr i Malta, ze skutkiem również dla krajów wtórnego przepływu, takich jak Niemcy czy Francja. Strategiczne partnerstwa z krajami trzecimi mają kluczowe znaczenie dla zarządzania migracją. Współpraca musi koncentrować się na usuwaniu pierwotnych przyczyn, poprawie budowania potencjału i zarządzania granicami, zwalczaniu nielegalnych wyjazdów, przemytu i handlu ludźmi oraz ułatwianiu powrotów. Porozumienia zawarte z Tunezją, Egiptem czy Libanem wskazują nam drogę, którą powinniśmy podążać. Samo porozumienie UE-Tunezja przyniosło wymierne rezultaty, zmniejszając liczbę nielegalnych przyjazdów do Włoch o 60% tylko w tym roku. Wzywamy Komisję do zakończenia negocjacji z Marokiem i rozpoczęcia nowych negocjacji tam, gdzie to możliwe. Zorganizowany dialog, operacyjne rozmieszczenie Frontexu i ukierunkowane finansowanie UE wzmocnią te wysiłki. Należy również zawrzeć umowy z krajami niesąsiadującymi, takimi jak Senegal i Mauretania, w celu rozmieszczenia Frontexu, co ma kluczowe znaczenie dla kontroli odpływu nielegalnych migrantów w kierunku Wysp Kanaryjskich, nowych drzwi wejściowych dla nielegalnej migracji do Europy. Dzielenie się odpowiedzialnością za ratownictwo na morzu i egzekwowanie prawa morskiego musi być również częścią partnerstw strategicznych, w tym bezpiecznych portów do wysadzania uratowanych migrantów. Wszystkie zaangażowane państwa, w tym te w Afryce, muszą wykonać swoją część. Wsparcie UE dla państw trzecich powinno obejmować cyfryzację ich administracji, ustanowienie wiarygodnego stanu cywilnego oraz wydawanie biometrycznych i bezpiecznych zaświadczeń, umożliwiających wymianę danych biometrycznych w bezpiecznych warunkach. UE musi wykorzystywać wszystkie dostępne instrumenty - współpracę dyplomatyczną, gospodarczą i rozwojową - w celu budowania silniejszych, skuteczniejszych i wzajemnie korzystnych partnerstw. Pomoc rozwojowa powinna traktować priorytetowo kraje wykazujące zaangażowanie w zarządzanie migracją. Zmienione mechanizmy wizowe powinny zniechęcać do nadużyć i zapobiegać zagrożeniom. Muszą też istnieć konsekwencje braku współpracy. Kraje trzecie, które nie współpracują w zakresie zapobiegania nielegalnym wyjazdom lub wdrażania umów lub porozumień o readmisji, zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym, nie powinny otrzymywać funduszy UE ani wiz. Takie decyzje powinny być zatwierdzane na szczeblu UE i stosowane jednolicie we wszystkich państwach członkowskich.

Strefa Schengen jest jednym z najbardziej namacalnych osiągnięć integracji europejskiej i jednym z głównych filarów projektu europejskiego. W ostatnich latach strefa Schengen stanęła w obliczu nadzwyczajnej presji ze względu na zagrożenia związane z terroryzmem, radykalizacją postaw, przestępczością zorganizowaną i nieuprawnionym wtórnym przemieszczaniem się obywateli państw trzecich. Grupa EPL opowiada się za bezpieczną i pozbawioną granic strefą Schengen, która jednocześnie uznaje prawo państw członkowskich do przywrócenia tymczasowych kontroli na granicach wewnętrznych jako środka ostatecznego, stosowanego wyjątkowo, proporcjonalnie, przez ograniczony czas i wycofywanego, gdy tylko zagrożenia przestaną istnieć. To nie państwa członkowskie, ale utrzymujące się i ewoluujące zagrożenia same w sobie stanowią zagrożenie dla integralności Schengen. Odporność strefy Schengen zależy od skutecznego zarządzania granicami zewnętrznymi oraz solidnych systemów informatycznych i baz danych, takich jak SIS i VIS. Wzywamy do szybkiego uruchomienia EES i ETIAS. Usprawnienie procesów ubiegania się o wizę, cyfryzacja i zwiększenie potencjału kadrowego w regionach o wysokim popycie oraz lepsza współpraca transgraniczna to ważne kroki w kierunku bezpieczniejszej strefy Schengen.

Europejski pakt o azylu i migracji, choć historyczny, stanowi jedynie punkt odniesienia, na którym musimy zbudować w pełni kompleksowe podejście do zarządzania migracją we wszystkich jej wymiarach. To dobry początek, ale nie wystarczy. Wymaga ono skoordynowanego, terminowego wdrożenia, odzwierciedlającego różne okoliczności w poszczególnych państwach członkowskich oraz skutecznie angażującego i wspierającego zarówno władze regionalne, jak i lokalne. Zharmonizowane systemy azylowe muszą wyraźnie odróżniać osoby potrzebujące ochrony od migrantów ekonomicznych. Zabezpieczone granice zewnętrzne i skuteczne procedury mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia sprawiedliwego podziału odpowiedzialności i solidarności między państwami członkowskimi. Państwa członkowskie, wspierane przez Komisję, muszą w pełni wdrożyć przyjęte prawodawstwo UE i stosowanie istniejącego prawodawstwa. Musimy w odpowiednim czasie dokonać kompleksowego przeglądu i w pełni wykorzystać koncepcję bezpiecznego kraju trzeciego w celu zmniejszenia liczby przybywających osób. Ustalone kryteria łączenia nie są odpowiednie do celu i muszą zostać zniesione.

Europa nie jest i nie może być postrzegana jako jedyne miejsce docelowe dla wszystkich nielegalnych migrantów i osób ubiegających się o azyl. Należy wziąć pod uwagę ograniczone zasoby i możliwości przyjmowania uchodźców. Podobnie, rozporządzenie w sprawie kwalifikowania do statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej musi zostać zaktualizowane, aby stawić czoła innej rzeczywistości w zakresie wniosków o azyl. W ramach mechanizmu dublińskiego wszelkie wysiłki powinny być ukierunkowane na wdrażanie transferów w skutecznych i wiarygodnych terminach, a tym samym zniechęcanie do nieuprawnionego wtórnego przemieszczania się.

Uzupełniając wdrażanie paktu, Unia może ustanowić środki zapewniające zachęty i wsparcie dla działań państw członkowskich w obszarze integracji osób przebywających legalnie. Integracja jest procesem dwukierunkowym, wymagającym od migrantów nauki lokalnych języków, poszanowania zwyczajów i prawa oraz wkładu w życie społeczne. Łączenie rodzin powinno wymagać wykazania integracji i stabilności finansowej przed wydaniem zezwolenia. Środki integracyjne powinny zwalczać radykalizację postaw i społeczeństwa równoległe.

Ponad 90% nielegalnych migrantów korzysta z usług przemytników^[1]. Zaobserwowano, że przemytnicy migrantów i handlarze ludźmi stają się coraz bardziej brutalni, stanowiąc zagrożenie dla straży granicznej na wszystkich szczeblach i ryzyko dla naszego bezpieczeństwa wewnętrznego. Aby zlikwidować siatki przemytnicze, niezbędna jest wzmocniona współpraca transgraniczna, wymiana informacji wywiadowczych i danych, wykorzystanie zaawansowanych technologii oraz lepsza koordynacja między państwami członkowskimi i innymi agencjami WSiSW. Frontex, Europol i Eurojust muszą zostać wzmocnione, aby lepiej wspierać państwa członkowskie w identyfikowaniu, prowadzeniu dochodzeń i ściganiu przestępczości zorganizowanej we wszystkich jej formach, w szczególności przemytu migrantów i handlu ludźmi, w tym przy użyciu uprawnień dochodzeniowych bez stosowania przymusu. Podobnie, musimy wzmocnić ramy prawne, aby zapobiec ułatwianiu nieautoryzowanego wjazdu, tranzytu i pobytu z wyższymi progami minimalnych kar, w tym dla przewoźników. Przemytnicy i handlarze ludźmi znaleźli w operacjach SAR metodę wykorzystywania bezbronnych osób oraz jurysdykcji i odpowiedzialności państw członkowskich, a także utrwalania swojej nielegalnej działalności, wykorzystując wysiłki ratownicze jako narzędzie do podtrzymywania swoich sieci przestępczych i narażania życia większej liczby osób. Wszystkie podmioty, w tym społeczeństwo obywatelskie, muszą przestrzegać prawa. Kodeks postępowania dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego prowadzących operacje poszukiwawcze i ratownicze powinien zapewniać zgodność z prawem międzynarodowym, jednocześnie zniechęcając do wykorzystywania przez handlarzy ludźmi. Podejście "podążaj za pieniędzmi" ma kluczowe znaczenie dla rozbicia siatek przemytniczych, pełnego wykorzystania AMLA oraz wdrożenia skutecznych przepisów dotyczących konfiskaty i odwrócenia ciężaru dowodu. Wzywamy do rewizji mandatu EPPO w celu włączenia przemytu migrantów, jako części przestępczości zorganizowanej, do jej mandatu.

UE musi przeciwdziałać instrumentalizacji i uzbrojeniu migrantów przez wrogie podmioty. Należy zniechęcać do wykorzystywania bezbronnych ludzi jako broni przeciwko nam, w celu osiągnięcia korzyści finansowych lub politycznych. Ochrona naszych granic przed takimi wrogimi działaniami to także ochrona praw człowieka zinstrumentalizowanych migrantów. Musimy w pełni wykorzystać nasz zestaw narzędzi, w tym możliwości przewidziane w kodeksie granicznym Schengen i rozporządzeniu kryzysowym. Obecne przepisy azylowe muszą zostać dostosowane do nowych wyzwań, aby uniknąć wykorzystywania luk prawnych przez reżimy autorytarne. Potrzebna jest bardziej kompleksowa definicja instrumentalizacji i uzbrojenia, aby skutecznie zwalczać te zagrożenia hybrydowe zarówno na granicach zewnętrznych UE, jak i wewnątrz kraju. Należy przedstawić lepsze zasady dotyczące obowiązków dostawców usług transportowych, wraz z jasnymi karami za nieprzestrzeganie przepisów, w tym zakazem prowadzenia działalności w UE. Ponadto podkreślamy, że prerogatywą i obowiązkiem państw członkowskich jest zapewnienie wszelkimi środkami bezpieczeństwa i integralności terytorialnej. W związku z tym należy rozważyć nadzwyczajne środki już zapisane w traktatach, w tym tymczasowe odstępstwo od prawa wtórnego, takiego jak prawo do azylu, gdy migranci są wykorzystywani jako broń przeciwko UE, państwom członkowskim i naszym społeczeństwom. Należy utworzyć unijne zespoły szybkiego reagowania w celu zarządzania próbami instrumentalizacji na granicach, wywołanymi przez sponsorowane przez państwo działania destabilizacyjne.

Dobrze zarządzana legalna migracja może pomóc w reagowaniu na zmieniające się potrzeby rynku pracy, aby zaspokoić obecne i przyszłe zapotrzebowanie na umiejętności oraz zapewnić dynamiczną gospodarkę. Może ona jednak zrekompensować spadek rodzimej siły roboczej tylko wtedy, gdy talenty i umiejętności nowo przybyłych osób są zgodne z potrzebami państw członkowskich, w czym pomagają programy UE, takie jak niebieska karta. Różnice w wykształceniu, kulturze i języku mogą stanowić wyzwanie społeczne. Aby zmaksymalizować korzyści płynące z legalnej migracji, musimy połączyć politykę przyciągania talentów i ścieżki migracji z solidnymi krótko- i długoterminowymi środkami wspierającymi integrację. Wysiłki te pozwolą legalnym migrantom w pełni przyczynić się do rozwoju UE i wspólnego dobrobytu. Legalna migracja powinna odgrywać centralną rolę w szerszej dyskusji, w tym we współpracy z państwami trzecimi pochodzenia i tranzytu w celu skutecznego zarządzania przepływami migracyjnymi. W tym względzie będziemy monitorować inicjatywy zaproponowane przez Komisję Europejską, takie jak EU Talent Pool i EU Talent Partnerships, przy jednoczesnym poszanowaniu suwerenności państw członkowskich i pomocy w ograniczaniu nielegalnej migracji.

UE musi dostosować politykę migracyjną w oparciu o najlepsze światowe praktyki i trendy, odpowiadając nie tylko na bieżące wyzwania, ale także na przyszłą dynamikę migracji. Naszymi dwoma głównymi priorytetami muszą być powstrzymanie nielegalnej migracji i egzekwowanie decyzji o powrocie. Protokół między Włochami a Albanią jest pierwszym, ale decydującym innowacyjnym krokiem w celu zniechęcenia do nielegalnej migracji i przełamania modelu biznesowego przemytników, ponieważ pokazuje, że ubieganie się o azyl i jego rozpatrywanie w bezpiecznych krajach trzecich jako główna zasada jest możliwe. Wzywamy Komisję do dalszego prowadzenia dyskusji na temat regionalnych platform wysiadkowych po obu stronach Morza Śródziemnego i innych innowacyjnych rozwiązań, w których osoby ubiegające się o azyl mogą być bezpiecznie przyjmowane, a ich wnioski oceniane w sposób skuteczny, godny i humanitarny. Podobnie, Komisja musi dążyć do ustanowienia zarządzanych przez UE ośrodków poza UE, gdzie niektóre kategorie obywateli państw trzecich podlegających decyzji o powrocie mogłyby być przenoszone w oczekiwaniu na ostateczną deportację (centra powrotów). Konwencja dotycząca statusu uchodźców z 1951 r. odegrała kluczową rolę w ochronie osób uciekających przed prześladowaniami. Jednak globalny krajobraz ewoluował znacząco od czasu jej powstania, wprowadzając scenariusze, których Konwencja nie przewidywała. Co więcej, koncepcja ochrony uzupełniającej doprowadziła do stworzenia podwójnego systemu, który podważa skuteczność Wspólnego Europejskiego Systemu Azylowego i stanowi wyzwanie dla solidarności w UE. UE musi zainicjować dialog na temat dostosowania Konwencji Genewskiej do obecnego świata, pracując nad bardziej spójnymi i kompleksowymi ramami, które zapewnią uchodźcom solidną ochronę, jednocześnie odpowiadając na uzasadnione obawy państw członkowskich dotyczące bezpieczeństwa i zarządzania migracją. Takie proaktywne zaangażowanie potwierdziłoby zaangażowanie UE na rzecz praw człowieka i jej wiodącą rolę w kształtowaniu elastycznego międzynarodowego systemu ochrony uchodźców.