Czas na działanie w dziedzinie migracji

Każde podejście do migracji musi być holistyczne. Każdy aspekt należy rozważać jako część wielowymiarowej strategii, w której centrum znajduje się zasada rzeczywistej solidarności.

• W 2014 r. do UE przybyło ponad 276 tys. migrantów o nieuregulowanym statusie, co oznacza wzrost o 155% w porównaniu z rokiem poprzednim. Podczas prób przedostania się przez Morze Śródziemne w ubiegłym roku 3200 osób straciło życie, a od początku tego roku już ponad 1500, z czego 700 to ofiary śmiertelne najpoważniejszego zdarzenia u wybrzeży libijskich.
• Liczba osób ubiegających się o azyl w UE28 wzrosła do prawie 650 tys. w 2014 r., co oznacza wzrost o 40% w porównaniu z rokiem 2013.
• Liczba Syryjczyków ubiegających się o azyl wyniosła 124 tys. osób w 2014 r. w UE28, co stanowi blisko 20% ogółu wniosków ze wszystkich krajów trzecich. Nie można pomijać także presji ze Wschodu (Ukraina).
• Pięć państw członkowskich (Szwecja, Niemcy, Francja, Włochy i Węgry) otrzymuje i przetwarza wnioski 70% wszystkich osób ubiegających się o azyl, natomiast państwa członkowskie usytuowane na zewnętrznych granicach UE (Włochy, Malta, Grecja i Bułgaria) zmagają się z niewspółmierną presją migracyjną.
• W 2013 r. państwa członkowskie UE wydały 425 875 decyzji w sprawie powrotu, ale rzeczywista liczba osób, które wyjechały, wyniosła 166 975, tj. poniżej 40%.

Reakcja na kryzys systemu azylowego

• Państwa członkowskie muszą całkowicie przeformułowaćnowy pakiet azylowy do lipca 2015 r. i w pełni go egzekwować.
• Sprawiedliwszy rozdział i współodpowiedzialność państw członkowskich musi być czymś więcej, niż tylko sloganem, dlatego Grupa EPL apeluje do Komisji Europejskiej o dostosowanie obecnego systemu i uzupełnienia go o wiążący mechanizm podziału liczby osób ubiegających się o azyl, jeżeli w jakimś państwie członkowskim osiągnięto pewien pułap. Stosowanie takiego mechanizmu można oprzeć na takich kryteriach, jak wielkość i liczba ludności danego państwa, jego sytuacja gospodarcza czy liczba migrantów już przez nie przyjętych.
• Jako dodatkowy środek należy opracować nowy system relokacji uchodźców w obrębie UE.
• W strategiach politycznych UE należy wyraźnie rozróżnić osoby uprawnione do ubiegania się o azyl od migrantów o nieuregulowanym statusie.
• Powinno się dążyć do zawierania umów z krajami trzecimi, aby kontrolować i ograniczać napływ migrantów, zanim znajdą się oni u granic UE.
• Należy wprowadzić pojęcie „krajów trzecich, które nie są bezpieczne” (strefy wojenne), aby przyspieszyć przetwarzanie wniosków pochodzących z tych krajów.
• Należy uściślić koncepcję „bezpiecznych krajów trzecich” (w większości Bałkany Zachodnie), aby przyspieszyć procedury i powroty w przypadku nieuzasadnionych wniosków.
• Zasadę „wizy humanitarnej” powinno się rozważać zwłaszcza w odniesieniu do dzieci pozbawionych opieki.
• W krajach trzecich powinno się utworzyć ośrodki informacyjne, finansowane wspólnie z lokalnymi rządami i UNHCR.
• Powinniśmy mieć wkład – dzięki finansowaniu z budżetu UE – w zwiększenie zdolności państw członkowskich do polepszania warunków przyjmowania imigrantów z puntu widzenia jakościowego i ilościowego.
• Popieramy rygorystyczne stosowanie decyzji o powrocie w stosunku do osób, których wniosek odrzucono, aby uzyskać sprawiedliwe i szybkie procedury, prowadzące albo do rzeczywistej integracji, albo do natychmiastowego powrotu.
• Należy rozważyć początkową analizę wniosków o azyl poza obszarem UE.
• EASO należy wyposażyć w dodatkowe zasoby finansowe i ludzkie, dzięki czemu będzie można oceniać na wczesnym etapie zdolność reakcji państw członkowskich oraz ich plany gotowości.
• W EASO powinno się utworzyć zinformatyzowaną platformę, aby ułatwić dzielenie się najlepszymi praktykami i informacjami, a także zwiększyć zdolności koordynacyjne w celu wsparcia działań państw członkowskich w obszarze przesiedlania, relokacji, informacji i szkolenia.

Analiza możliwości legalnej migracji, aby uczynić migrację nieuregulowaną mniej atrakcyjną

• Legalną migrację powinno się oprzeć na potrzebach rynku pracy państw członkowskich zarówno w dziedzinie nisko, jak i wysoko wykwalifikowanych pracowników, a także na możliwości państw członkowskich w zakresie integracji migrantów przy jednoczesnym uwzględnieniu wyzwań demograficznych i kryzysu gospodarczego w naszych krajach.
• Powinno się wyraźnie rozróżnić instrumenty legalnej migracji z powodów humanitarnych i instrumenty legalnej migracji na potrzeby rynku pracy państw członkowskich.
• Jeśli chodzi o legalną migrację z powodów humanitarnych, Grupa EPL apeluje o bardziej zintegrowane podejście na szczeblu UE, wzywając 28 państw członkowskich do lepszego wykorzystywania programów przesiedlania i ochrony tymczasowej (wiza humanitarna).
• Jeśli chodzi o legalną migrację na potrzeby rynków pracy, Grupa EPL apeluje o: pełne wdrożenie obowiązujących przepisów UE w tej dziedzinie, takich jak dyrektywa w sprawie jednego zezwolenia, dyrektywa w sprawie pracowników sezonowych i dyrektywa w sprawie przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa, a także szybkie zakończenie prac nad dyrektywą w sprawie studentów i naukowców oraz zmianę dyrektywy w sprawie niebieskiej karty.
• Państwa członkowskie muszą zadbać o to, żeby przyjmowanie migrantów szło łączyło się z solidną polityką integracji (obowiązkowe kursy języka, kształcenie w zakresie wartości UE, włączenie społeczne itd.).
• Należy lepiej skoordynować wykorzystanie unijnych funduszy przeznaczonych na politykę integracji.

Brak tolerancji dla handlarzy ludźmi i przemytników ludzi; zaostrzenie kontroli na zewnętrznych granicach

• Handel ludźmi to współczesna forma niewolnictwa i dlatego trzeba ścigać i likwidować międzynarodowe sieci przestępcze tam, gdzie one działają; państwa członkowskie i odnośne agencje muszą stosować całkowity brak tolerancji.
• Migracja nie może być źródłem korzyści dla handlarzy i przemytników, którzy wykorzystują nowe drogi do UE i stosują nowe metody do eksploatacji migrantów (statki-widma). UE i jej państwa członkowskie muszą uniemożliwić organizacjom przestępczym i terrorystycznym wykorzystywanie zysków do umacniania ich działalności i struktur.
• Grupa EPL apeluje o unijno-ONZ-owską wojskową operację morską u wybrzeży Libii mającą na celu położenie kresu handlowi ludźmi, likwidację sieci przemytników oraz systematyczne przejmowanie i niszczenie wszystkich statków wykorzystywanych przez handlarzy.
• Państwa członkowskie, aby wypełnić swoje zobowiązania, muszą wyposażyć EUROPOL, Frontex i EUROSUR – agencje przewodzące europejskim działaniom w obszarze migracji – w odpowiednie zasoby (personel i sprzęt), a także w środki prawne umożliwiające wymianę użytecznych danych.
• Należy wykrywać i skutecznie zwalczać posługiwanie się fałszywą tożsamością i dokumentami.
• Trzeba zwiększyć potencjał państw członkowskich i EUROPOLu w zakresie współpracy z organami egzekwowania prawa w krajach trzecich, w tym w drodze wspólnych operacji likwidacji sieci przemytników i przestępczości zorganizowanej.
• Należy rozszerzyć kompetencje w zakresie kontroli granic zewnętrznych: jeżeli Frontex jest odpowiedzialny za jakąś operację, to właśnie Frontex, a nie wnioskujące państwo członkowskie, powinien ją prowadzić.
• Trzeba zacieśnić współpracę z Turcją, Mali i Nigerią (w ramach trwających działań WPZiB), która musi odgrywać główną rolę w zwalczaniu nieuregulowanej migracji, przestępczości zorganizowanej i handlu ludźmi.
• Szczególną uwagę powinno się zwrócić na dzieci bez opieki, które są ofiarami handlu ludźmi.

Jak postępować z falami migrantów o nieuregulowanym statusie

• Bezpośrednią i priorytetową reakcją UE i państw członkowskich musi być przeznaczenie większych środków na działania w zakresie poszukiwania i niesienia pomocy oraz zwiększenie liczby działań ratowniczych.
• Wchodzenie na pokład niebezpiecznych i samobójczych statków będzie niemożliwe dopiero wtedy, gdy rzeczywiście zlikwiduje się – wspólnie z krajami trzecimi – przyczyny migracji, zamiast tylko zwalczać jej skutki.
• Zasadnicze znaczenie ma uzgodnienie bardziej ukierunkowanej pomocy na rzecz rozwoju, również w dziedzinie polityki dotyczącej granic i zdolności do egzekwowania prawa.
• Należy rozwijać potencjał krajów tranzytowych (w UE i krajach trzecich) w zakresie przyjmowania i ochrony imigrantów.
• Trzeba stosować rygorystyczne warunki łączenia celów rozwojowych i politycznych (dobre rządzenie) z pomocą finansową UE.
• Musimy wspomagać tranzytowe kraje trzecie i kraje pochodzenia w zapobieganiu wyjazdom.
• Rygorystyczną politykę odsyłania migrantów o nieuregulowanym statusie należy zaostrzyć, w tym poprzez unijne programy wspólnych powrotów koordynowane przez Frontex.
• Musimy dopilnować, aby przyjęta polityka i działania nie sprzyjały wzostowi atrakcyjności imigracji do UE.
• Musimy zwiększyć bezpieczeństwo i kontrolę na zewnętrznych granicach, również dzięki wykorzystaniu nowych technologii, zapewnieniu lepszego wdrażania i koordynacji istniejących systemów IT, takich jak VIS i SIS II, wykorzystaniu przyszłych narzędzi określonych w pakiecie dotyczącym inteligentnych granic oraz zdecydowanemu stosowaniu nowego mechanizmu oceny Schengen. Wszystkie państwa członkowskie muszą w pełni wykorzystywać istniejące bazy danych i je aktualizować.
• Państwa członkowskie muszą wypełniać obowiązek pobierania odcisków palców każdej nowo przybywającej osoby (Eurodac).
• Powinno się zwiększyć wpłaty do budżetu Frontex-u, wzmocnić jego wspólne operacje, a także rozmieścić Europejski Zespół Straży Granicznej, jak określono to w nowym rozporządzeniu dotyczącym Frontex-u.
• Powinno się promować i wspierać dyplomatyczne i prowadzone przez ONZ działania mające na celu stabilizację sąsiadujących stref konfliktów (Libia, Syria, Ukraina), gdzie wojny i upadek systemów państwowych ułatwiają nielegalny handel wszelkiego rodzaju. Szybki rozwój Państwa Islamskiego i dalsza eskalacja konfliktu zbrojnego między Rosją a Ukrainą będą ostatecznie miały wpływ na masowy przypływ migrantów i fale przesiedleńców.

Przegląd strategii współpracy z krajami trzecimi

• Stosunki zewnętrzne, polityka rozwoju i pomoc humanitarna muszą być wzajemnie powiązane, a także skoordynowane z polityką wewnętrzną i bezpieczeństwem wewnętrznym, aby były efektywne.
• Należy ocenić skuteczność obecnych instrumentów (partnerstwa na rzecz mobilności, umowy o powrotach i readmisji oraz sieci współpracy regionalnej).
• Trzeba ulepszyć systemy pomocy humanitarnej i wsparcia, aby odciążyć kraje graniczące ze strefami wojny (np. Jordania, Tunezja i Liban w przypadku konfliktu w Syrii). Należy wzmocnić programy przesiedlania.
• Musimy pomagać w rozwoju stabilnych państw, które zapewniają warunki życia umożliwiające ludziom pozostawanie w ich kraju pochodzenia.
• Należy stawić czoła olbrzymiemu wyzwaniu, jakim są miliony uchodźców na Bliskim Wschodzie i na kontynencie afrykańskim, zwłaszcza w regionie subsaharyjskim. UE musi opracować więcej programów, które zwiększają regionalną relokację oraz wspierają regionalne sieci rozwoju i współpracy. Podkreślamy tym samym znaczenie trwających w ramach WPZiB operacji w Mali i Nigrze.
• W obszarze dyplomacji, w kwestiach sprawiedliwości i spraw wewnętrznych, powinno się zwrócić większą uwagę na aspekty związane z bezpieczeństwem i zwalczaniem terroryzmu, ponadto powinny one być bardziej zintegrowane w związku z wpływem rozwoju Państwa Islamskiego na masowy przypływ migrantów i osób ubiegających się o azyl.