Θέση της Ομάδας του ΕΛΚ σχετικά με την Πράξη για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες (DSA)

(Α) Εναρμόνιση των υφιστάμενων κανόνων σχετικά με την αφαίρεση παράνομου περιεχομένου: διατήρηση της γενικής έννοιας πίσω από το άρθρο 13/14 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο, καθώς και των υφιστάμενων διαδικασιών ειδοποίησης και δράσης (ειδοποίηση και ειδοποίηση, ειδοποίηση και κατάργηση, ειδοποίηση και διακοπή λειτουργίας) ως βασική απαίτηση για όλες τις πλατφόρμες που παρέχουν υπηρεσίες στην ευρωπαϊκή ψηφιακή ενιαία αγορά. Να εναρμονιστούν οι εν λόγω κανόνες σε όλη την Ευρώπη όσο το δυνατόν περισσότερο και να δοθεί έμφαση σε σαφείς ορισμούς και αποτελεσματικές διαδικασίες. Ωστόσο, η DSA θα πρέπει επίσης να προχωρήσει πέρα από αυτό: αναλογικά προληπτικά μέτρα (π.χ. αυτοματοποιημένα εργαλεία, πολιτικές επαναλαμβανόμενων παραβατών, χρήση αξιόπιστων σημαινόντων, υποβολή μαζικών ειδοποιήσεων, διαχείριση ταυτότητας) για τις πλατφόρμες είναι απαραίτητα όταν το παράνομο περιεχόμενο γίνεται συστηματικό, όταν ο παράνομος χαρακτήρας του περιεχομένου έχει ήδη διαπιστωθεί (είτε μέσω τεκμηριωμένης ειδοποίησης είτε μέσω δικαστικής απόφασης) ή όταν το είδος του περιεχομένου και η φύση της παρανομίας του είναι τέτοια που δεν απαιτείται πλαισίωση. Ωστόσο, η ανάπτυξη οποιωνδήποτε τέτοιων μέτρων θα πρέπει να συνοδεύεται από κατάλληλες εγγυήσεις ώστε να διασφαλίζεται ότι οι πρακτικές μετριασμού του περιεχομένου είναι αναλογικές. Ειδικότερα, σε περιπτώσεις υποκίνησης σε τρομοκρατία, παράνομης ρητορικής μίσους ή υλικού σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών, καθώς και παραβιάσεων των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, χρειαζόμαστε μια ισχυρή συντονισμένη προσέγγιση σε επίπεδο ΕΕ για να διασφαλίσουμε ότι οι πάροχοι υπηρεσιών λαμβάνουν αποτελεσματικά μέτρα για την αφαίρεση παράνομου περιεχομένου από τις υπηρεσίες τους και διασφαλίζουν ότι το εν λόγω περιεχόμενο παραμένει μη προσβάσιμο μετά την αφαίρεσή του.

(Β) Επιβλαβές περιεχόμενο: Οι νομικές υποχρεώσεις διαγραφής θα πρέπει να αφορούν μόνο παράνομο περιεχόμενο, δηλαδή οποιοδήποτε περιεχόμενο δεν συμμορφώνεται με το δίκαιο της Ένωσης ή το δίκαιο ενός κράτους μέλους. Παρά ταύτα, το νόμιμο αλλά επιβλαβές περιεχόμενο, όπως η παραπληροφόρηση και η παραπληροφόρηση σχετικά με τις αιτίες ή τα μέσα θεραπείας του COVID-19, εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρό πρόβλημα. Συνεπώς, το επιβλαβές περιεχόμενο αξίζει μια στοχευμένη (συν)ρυθμιστική προσέγγιση εκτός της DSA, ώστε να διαχωρίζονται σαφώς οι διαδικασίες αντιμετώπισης του επιβλαβούς ή παράνομου περιεχομένου.

(Γ) Οριζόντια νομοθεσία: Για τη μέγιστη δυνατή σαφήνεια και συνοχή, η DSA θα πρέπει να αποτελεί ένα οριζόντιο πλαίσιο που θα συμπληρώνεται από την υφιστάμενη και μελλοντική τομεακή νομοθεσία, όπως η lex specialis (όπως τα πνευματικά δικαιώματα, η TCO, η AVMSD, ο GDPR κ.λπ.). Ο νομοθέτης πρέπει να αποφεύγει τη σύγκρουση διατάξεων και να εξορθολογίζει τους ορισμούς στην DSA και στις αντίστοιχες τομεακές ειδικές νομοθεσίες, αναγνωρίζοντας όχι μόνο τις γενικές αρχές στις οριζόντιες διατάξεις αλλά και το αποτέλεσμα των ειδικών απαιτήσεων στην αδελφή νομοθεσία, αποφεύγοντας έτσι τυχόν ακούσιες συνέπειες.

(Δ) Ισότιμοι όροι ανταγωνισμού: αναγνωρίζει ότι δεν υπάρχει τίποτα παράνομο ή αντιανταγωνιστικό στην οικοδόμηση μιας επιτυχημένης επιχείρησης, κάτι που συμβαίνει σε πολλές μεγάλες πλατφόρμες. Βλέπει, ωστόσο, την ανάγκη περαιτέρω διαφοροποίησης μεταξύ των πλατφορμών (στο βαθμό που αυτό είναι νομικά εφικτό), δεδομένου ότι ορισμένες από αυτές έχουν αναπτύξει υπερβολική ισχύ στην αγορά τις τελευταίες δεκαετίες και την καταχρώνται. Ως εκ τούτου, δεν θα πρέπει να υπόκεινται στους ίδιους κανόνες με τους μικρούς παρόχους. Όταν αποδεικνύεται ότι η ευημερία των καταναλωτών υπονομεύεται και η καινοτομία καταπνίγεται από τις "πλατφόρμες-φυλακές" και όταν αποδεικνύεται ότι υπάρχει δυνατότητα αύξησης του ανταγωνισμού στις ψηφιακές αγορές, ότι οι αγορές αυτές δεν είναι αμφισβητήσιμες και ότι η καινοτομία καταπνίγεται από τις μεγάλες πλατφόρμες, τότε θα χρειαστούν αναλογικά μέτρα. Εκτός από τον στόχο της προστασίας των ευρωπαϊκών νεοφυών επιχειρήσεων και των ΜΜΕ, πρέπει να εξετάσουμε - μεταξύ άλλων - το μέγεθος ή την κλίμακα εμβέλειας των πλατφορμών, καθώς αυτό επηρεάζει την ικανότητά τους να λειτουργούν προληπτικά μέτρα κατά του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο.

(Ε) Ενεργές/παθητικές πλατφόρμες: επανεξέταση της ταξινόμησης της "ενεργού" ή "παθητικής" συμπεριφοράς με την ενσωμάτωση των τελευταίων αποφάσεων του ΔΕΚ και με τον εξορθολογισμό της DSA με την οδηγία για τα πνευματικά δικαιώματα. Η DSA θα πρέπει επίσης να εξετάσει κατά πόσον αυτοί οι τύποι πλατφορμών, είτε ως φιλοξενία είτε ως προσωρινή αποθήκευση, εξακολουθούν να είναι σχετικοί, δεδομένου ότι ο ρόλος που διαδραματίζουν οι πλατφόρμες σήμερα έχει γίνει πολύ πιο πολύπλοκος. Η DSA θα πρέπει να εξετάσει τον σκοπό του τύπου της πλατφόρμας και να παράσχει κατάλληλους ορισμούς, ρόλους και αρμοδιότητες στο πλαίσιο αυτό.

(ΣΤ) Πεδίο εφαρμογής: Επέκταση του εδαφικού πεδίου εφαρμογής της DSA, ώστε να καλύπτει και τις δραστηριότητες εταιρειών και παρόχων υπηρεσιών που είναι εγκατεστημένοι σε τρίτες χώρες, εφόσον προσφέρουν τις υπηρεσίες τους και στην ενιαία ψηφιακή αγορά. Να υποχρεώσει τους εν λόγω παρόχους από τρίτες χώρες να ορίσουν νόμιμο εκπρόσωπο για τα συμφέροντα των καταναλωτών εντός της ΕΕ, κατά το πρότυπο του ΓΚΠΔ. Εάν μια πλατφόρμα εισάγει προϊόντα στην ΕΕ, πρέπει πάντα να σέβεται τη νομοθεσία της ΕΕ για την ασφάλεια των προϊόντων, την προστασία του περιβάλλοντος και των καταναλωτών, την επισήμανση ή την πνευματική ιδιοκτησία, όλα αυτά σύμφωνα με τον "ευρωπαϊκό τρόπο ζωής" μας. Για να μπορέσουν οι ευρωπαϊκές εταιρείες να ανταγωνιστούν καλύτερα, να καινοτομήσουν και να επεκταθούν, είναι σημαντικό να μην τις επιβαρύνουμε με δυσανάλογες διοικητικές και κανονιστικές ρυθμίσεις. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις ΜΜΕ που έχουν μικρά περιθώρια κέρδους και ήδη επηρεάστηκαν πολύ έντονα από την εφαρμογή του ΓΚΠΔ.

(Ζ) Γενική παρακολούθηση: Διατήρηση της απαγόρευσης επιβολής γενικής υποχρέωσης παρακολούθησης (άρθρο 15 της οδηγίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο). Σε συνδυασμό με τα νέα υποχρεωτικά μέτρα διαφάνειας, οι πλατφόρμες θα πρέπει ωστόσο να επιτρέπεται και μάλιστα να ενθαρρύνονται να χρησιμοποιούν αυτοματοποιημένα εργαλεία για τον εθελοντικό εντοπισμό προδήλως παράνομου περιεχομένου (π.χ. με νομική διευκρίνιση ότι οι πλατφόρμες δεν ευθύνονται εάν εφαρμόζουν αυτοματοποιημένα μέτρα). Η DSA θα μπορούσε να διερευνήσει τη δυνατότητα απαλλαγής από την ευθύνη για τις πλατφόρμες που σχετίζονται με τη δραστηριότητά τους στον τομέα της καταπολέμησης του παράνομου περιεχομένου (λαμβάνοντας επίσης υπόψη την αρχή του καλού σαμαρείτη στις ΗΠΑ).

(Η) Εποπτεία: στόχος είναι η πλήρης ευρωπαϊκή εναρμόνιση των νομικών υποχρεώσεων σχετικά με τις διαδικασίες, τις διαδικαστικές εγγυήσεις, τη μετριοπάθεια και τη διαφάνεια, συμπεριλαμβανομένων σαφών νομικών ευθυνών και αποτελεσματικής διασυνοριακής επιβολής των ευθυνών αυτών σε επίπεδο ΕΕ. Δεδομένου ότι δεν διαθέτουν όλα τα κράτη μέλη επαρκή εξοπλισμό -τόσο από πλευράς εργαλείων όσο και εμπειρογνωμοσύνης- για την επιβολή όλων των υποχρεώσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαδραματίζει ισχυρό ρόλο στην εποπτεία, τον συντονισμό και την υποστήριξη των εθνικών φορέων επιβολής της νομοθεσίας, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν πέφτει δυσανάλογη επιβάρυνση στον ρυθμιστικό φορέα ενός ή μικρού αριθμού κρατών μελών. Η ομάδα του ΕΛΚ δεν υποστηρίζει τη δημιουργία ενός νέου οργανισμού, εάν η εναρμόνιση αυτή μπορεί να γίνει μέσω ενός δικτύου εθνικών φορέων επιβολής, παρόμοιου με το ECN (Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ανταγωνισμού). Οι υποχρεώσεις διαφάνειας πρέπει να περιλαμβάνουν τη χρήση και τους υποκείμενους πηγαίους κώδικες των αλγοριθμικών διαδικασιών που χειρίζονται το περιεχόμενο. Η συμμόρφωση με αυτές τις πρόσθετες απαιτήσεις διαφάνειας και επεξηγηματικότητας δεν θα ελέγχεται από ιδιωτικές εταιρείες, αλλά θα εμπίπτει στην αρμοδιότητα των αρχών εποπτείας της αγοράς.

(Ι) Στοχευμένη διαφήμιση: Η στοχευμένη διαφήμιση ρυθμίζεται στο πλαίσιο του GDPR/ePrivacy/P2B. Κάποιοι πρόσθετοι περιορισμοί στο DSA μπορούν να εξεταστούν όταν το πλαίσιο είναι επιβλαβές για τη δημοκρατία μας και εάν δεν καλύπτεται ακόμη από άλλη νομοθεσία. Θεωρεί ότι, ως γενική αρχή, η στοχευμένη διαφήμιση μπορεί να έχει θετικό οικονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο και επισημαίνει το γεγονός ότι η υφιστάμενη νομοθεσία πρέπει να εφαρμοστεί πλήρως και ορθά για να διασφαλιστεί ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής των χρηστών. Η απαγόρευση της στοχευμένης διαφήμισης δεν υποστηρίζεται από την Ομάδα ΕΛΚ.

(Ι) Ευθύνη των πλατφορμών/μέσων/χρηστών: Χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας για τον αποτελεσματικότερο εντοπισμό του τρόπου και του προσώπου που δημοσίευσε το παράνομο περιεχόμενο, με αποτέλεσμα τον εξορθολογισμό της ευθύνης της πλατφόρμας. Η Ομάδα ΕΛΚ υποστηρίζει σθεναρά το δικαίωμα στην ανωνυμία στο διαδίκτυο (όπως αναγνωρίζεται από τον ΓΚΠΔ), αλλά ταυτόχρονα απορρίπτει την ιδέα της μη αναγνώρισης στο διαδίκτυο (= ό,τι είναι παράνομο εκτός σύνδεσης, είναι παράνομο και στο διαδίκτυο). Για να διασφαλιστεί ότι, διατηρώντας την ανωνυμία, ο καθένας είναι ψηφιακά αναγνωρίσιμος, όπου αυτό είναι απαραίτητο, θα πρέπει να δημιουργηθεί μια προστατευμένη ευρωπαϊκή ψηφιακή ταυτότητα, χρησιμοποιώντας, για παράδειγμα, την τεχνολογία της αλυσίδας μπλοκ. Το επίπεδο ευθύνης των πλατφορμών θα πρέπει να προσαρμόζεται στην αναγνωρισιμότητα των χρηστών. Η ευθύνη των πλατφορμών για το περιεχόμενο των μέσων ενημέρωσης που φιλοξενούν θα πρέπει να μειώνεται όταν τα μέσα ενημέρωσης (και συνεπώς και το περιεχόμενό τους) ρυθμίζονται ήδη από τα κράτη μέλη. Ως συμβιβασμό, η Ομάδα ΕΛΚ θα μπορούσε να αποδεχθεί ότι η DSA ή άλλη επερχόμενη νομοθεσία, όπως η επικαιροποίηση του eIDAS, η οποία καθιστά υποχρεωτικό ένα ευρωπαϊκό σύστημα ψηφιακής ταυτότητας για ορισμένες πλατφόρμες (π.χ. πώληση φυσικών αγαθών, υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης).

(ΙΑ) Δικαστική τάξη: καθιερώνεται μια σαφής και αποτελεσματική διαδικασία συνεργασίας με τις αρχές επιβολής του νόμου και τις δικαστικές αρχές, διασφαλίζοντας ότι το παράνομο περιεχόμενο όχι απλώς θα αφαιρείται αλλά και θα παρακολουθείται από τις αρχές επιβολής του νόμου, και ότι οι ευθύνες των πλατφορμών θα συνδυάζονται με αποτελεσματικά μέτρα επιβολής του νόμου.

(Λ) Υποχρεώσεις δημόσιας αναφοράς: απαιτήστε από τις πλατφόρμες και τις εθνικές αρμόδιες αρχές να αναφέρουν τις ενέργειές τους και με τον τρόπο αυτό να στοχεύσετε σε μια δομημένη ανάλυση της αφαίρεσης και του αποκλεισμού παράνομου περιεχομένου σε επίπεδο ΕΕ. Οι εν λόγω υποχρεώσεις θα πρέπει να είναι αναλογικές και μετριοπαθείς για τις ΜΜΕ και τις νεοσύστατες επιχειρήσεις και, ταυτόχρονα, να αποκλείουν τις πολύ μικρές εταιρείες.

(Μ) Υποχρεώσεις διαφάνειας: να απαιτηθεί από τους ψηφιακούς μεσάζοντες (μόνο στις σχέσεις μεταξύ επιχειρήσεων), συμπεριλαμβανομένων των καταχωρητών ονομάτων τομέα, των παρόχων φιλοξενίας ιστοσελίδων, των αγορών και των διαδικτυακών διαφημιστών, να θέσουν σε εφαρμογή αποτελεσματικά συστήματα "εξακρίβωσης της ταυτότητας του πελάτη της επιχείρησής σας". Επιπλέον, οι πλατφόρμες θα πρέπει να είναι διαφανείς όσον αφορά την πολιτική που υιοθετούν όταν πρόκειται για επαναλαμβανόμενους παραβάτες.