Έγγραφο θέσεων της Ομάδας του ΕΛΚ για το άσυλο και τη μετανάστευση

Εισαγωγή

Η μαζική μετανάστευση είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Οι άνθρωποι μετακινούνται μεταξύ και εντός των ηπείρων εξαιτίας των πολέμων και των συγκρούσεων, του φόβου, της κλιματικής αλλαγής, της πείνας και της ελπίδας να βρουν ένα καλύτερο μέρος για να ζήσουν.

Η μετανάστευση ήταν και θα συνεχίσει να είναι μια από τις καθοριστικές, διαγενεακές προκλήσεις και ευκαιρίες για την Ευρώπη. Οι υποκείμενες τάσεις στην οικονομική ανάπτυξη, οι δημογραφικές αλλαγές, η παγκοσμιοποίηση στις μεταφορές και τις επικοινωνίες, η αστάθεια σε γειτονικές περιοχές, όλα αυτά σημαίνουν ότι οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να επιδιώκουν να έρθουν στην ΕΕ για καταφύγιο, για μια καλύτερη ζωή ή για να ακολουθήσουν τους στενούς συγγενείς τους. Συνεπώς, είναι επιτακτική ανάγκη η Ευρωπαϊκή Ένωση να επιδείξει προληπτική δράση για την εξεύρεση μιας κοινής ευρωπαϊκής απάντησης σε αυτή την πρόκληση, η οποία θα εξισορροπεί τις διάφορες μορφές ουσιαστικής αλληλεγγύης και ευθύνης. Θα πρέπει να επικαιροποιήσει το νομοθετικό της πλαίσιο, μεταξύ άλλων μέσω της αποτελεσματικής μεταρρύθμισης του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου (ΚΕΣΑ), ώστε να ανταποκριθεί στην πρόκληση αυτή με βιώσιμες πολιτικές που συμμορφώνονται με τις διεθνείς συμβάσεις, διατηρώντας παράλληλα την ελεύθερη κυκλοφορία εντός της ΕΕ με τη διατήρηση ασφαλών και αποτελεσματικών ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα. Η Σύμβαση της Γενεύης παραμένει ακρογωνιαίος λίθος της προστασίας των προσφύγων, αλλά η καλύτερη συμμόρφωση είναι απαραίτητη. Επιπλέον, είναι απαραίτητη μια ενδελεχής αξιολόγηση της επάρκειάς της για τον 21ο αιώνα και μπορεί να οδηγήσει σε εκσυγχρονισμό ώστε να διασφαλιστεί ότι εξακολουθεί να προσφέρει ένα βιώσιμο νομικό πλαίσιο.

Πριν από πέντε χρόνια, η Ευρωπαϊκή Ένωση ήρθε αντιμέτωπη με μια εξαιρετική πρόκληση, όταν σχεδόν δύο εκατομμύρια άνθρωποι έφτασαν στις ακτές της μέσα σε δύο χρόνια, για να ξεφύγουν από τον πόλεμο, την πολιτική καταπίεση ή τη φτώχεια ή για να αναζητήσουν μια νέα ζωή για οικονομικούς λόγους, διακινδυνεύοντας συχνά τη ζωή τους στα χέρια λαθρεμπόρων στο δρόμο τους προς την Ευρώπη. Γρήγορα κατέστη σαφές ότι τα κράτη μέλη δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν μόνα τους την πρόκληση της μετανάστευσης και ότι ήταν κοινές ευρωπαϊκές λύσεις που θα έπρεπε να στηρίξουν αποτελεσματικά πρακτικά μέτρα που εφαρμόζονται σε εθνικό επίπεδο. Αντιμέτωποι με τις μεγαλύτερες ροές εκτοπισμένων ανθρώπων μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι ζωτικής σημασίας να δράσουμε - συλλογικά, αποφασιστικά και επειγόντως.

Έκτοτε, έχουν θεσπιστεί διάφορα μέτρα για την αντιμετώπιση της άμεσης πρόκλησης της μεταναστευτικής κρίσης με στόχο να τεθούν σε εφαρμογή όλα τα σημαντικά δομικά στοιχεία που απαιτούνται για μια ευρωπαϊκή προσέγγιση που θα διασφαλίζει ισχυρά σύνορα, δίκαιες και ταχείες διαδικασίες και ένα βιώσιμο σύστημα ικανό να προβλέπει τα προβλήματα.

Ενώ οι μεταναστευτικές πιέσεις στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ έχουν υποχωρήσει τα τελευταία χρόνια, η τρέχουσα ασταθής κατάσταση στα σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας μπορεί να σηματοδοτήσει την έναρξη μιας νέας μεταναστευτικής κρίσης. Η ΕΕ πρέπει να είναι καλύτερα προετοιμασμένη για να αντιμετωπίσει μια κρίση και να την κρατήσει υπό έλεγχο, παρά την έλλειψη συνεργασίας από την τουρκική κυβέρνηση στο θέμα αυτό. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη η ασφάλεια και η δημογραφική κατάσταση στη Μέση Ανατολή και την Αφρική.

Τα κράτη μέλη της πρώτης γραμμής φέρουν δυσανάλογο βάρος. Λόγω της γεωγραφικής τους θέσης, αποτελούν την κύρια είσοδο στην Ευρώπη. Όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ θα πρέπει να ενεργούν με υπευθυνότητα και να είναι ενωμένα και αλληλέγγυα μαζί τους.

Η μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ πρέπει να κάνει διάκριση μεταξύ των ατόμων που αναζητούν προστασία και των οικονομικών μεταναστών. Το 2018, το τριάντα εννέα τοις εκατό των αιτούντων άσυλο στην ΕΕ έλαβαν θετική απόφαση σε πρώτο βαθμό. Αυτό δείχνει ότι ένα μεγάλο ποσοστό των αιτούντων άσυλο στην Ευρώπη δεν δικαιούται προστασία.

Η πολιτική και τα μέσα νόμιμης μετανάστευσης, ιδίως για την προσέλκυση ταλέντων από χώρες εκτός της ΕΕ, έχουν υποστεί σημαντικές εξελίξεις τα τελευταία χρόνια. Η καλά διαχειριζόμενη νόμιμη μετανάστευση αποτελεί ένα βασικό στοιχείο για τη διασφάλιση ενός λειτουργικού οικονομικού συστήματος, που ανταποκρίνεται στις εξελισσόμενες ανάγκες της αγοράς εργασίας. Αυτό είναι απαραίτητο για την κάλυψη των σημερινών και μελλοντικών αναγκών σε δεξιότητες και τη διασφάλιση μιας δυναμικής οικονομίας.

Ωστόσο, υπάρχει ακόμη δουλειά που πρέπει να γίνει για τη δημιουργία ενός συνεκτικού και ολοκληρωμένου τρόπου για την επιδίωξη αμοιβαία επωφελών οδών και τη συνεργασία για την αξιοποίηση των οφελών και την αντιμετώπιση των προκλήσεων που απορρέουν από τη μετανάστευση μακροπρόθεσμα.

Η εισροή παράτυπων οικονομικών μεταναστών κινδυνεύει να εκτρέψει τους πόρους που χρειάζονται οι γνήσιοι αιτούντες άσυλο, όταν εκμεταλλεύονται τις μαζικές μεταναστευτικές ροές και υποβάλλουν αίτηση διεθνούς προστασίας κατά την άφιξή τους στην Ευρώπη. Παρά τη μείωση των αιτήσεων ασύλου για τρίτη συνεχή χρονιά, εξακολουθούν να υπάρχουν πάνω από 800.000 εκκρεμείς αιτήσεις και ελάχιστη χρήση των συνοριακών διαδικασιών. Αυτό δείχνει ότι τα διοικητικά και δικαστικά συστήματα δεν είναι επαρκώς εξοπλισμένα για να αντιμετωπίσουν την εισροή ανθρώπων, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε κατάχρηση του δικαιώματος ασύλου. Ως εκ τούτου, η ΕΕ και τα κράτη μέλη πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στην αφιέρωση των πόρων τους σε όσους έχουν πραγματικά ανάγκη προστασίας και να συνεργαστούν στενά για την επιτάχυνση των διαδικασιών επιστροφής.

Η Ευρώπη έχει διπλή ευθύνη να βοηθήσει όσους δικαιούνται προστασία ή έχουν ανάγκη ανθρωπιστικής βοήθειας και να εξασφαλίσει πολλαπλές μορφές ουσιαστικής αλληλεγγύης μεταξύ όλων των κρατών μελών. Ωστόσο, η ΕΕ πρέπει επίσης να συμβάλει στην παροχή βοήθειας και προστασίας κυρίως στις ίδιες τις χώρες της κρίσης και στις γειτονικές τους περιοχές.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη θα πρέπει - σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο - να καθορίζουν ποιος λαμβάνει προστασία εντός της Ευρώπης. Τα κράτη μέλη διατηρούν την αποκλειστική αρμοδιότητα να αποφασίζουν ποιος μπορεί να παραμείνει στο έδαφός τους και ποιος πρέπει να επιστρέψει, αντανακλώντας επίσης την ικανότητα απορρόφησης των κρατών μελών και της Ένωσης στο σύνολό της. Το δικαίωμα προστασίας δεν θα πρέπει να ερμηνεύεται ως άνευ όρων δικαίωμα μετανάστευσης, καθώς η ανεξέλεγκτη πρόσβαση στην Ευρώπη δεν είναι αποδεκτή. Όσον αφορά τους νόμιμους οικονομικούς μετανάστες, είναι αποκλειστικό δικαίωμα κάθε κράτους μέλους να αποφασίσει αν επιθυμεί να τους δεχτεί, να τους χορηγήσει πρόσβαση στην αγορά εργασίας, και αν ναι, να αποφασίσει, πόσους.

Το άρθρο 78 της ΣΛΕΕ προβλέπει κοινή πολιτική ασύλου σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης και το Πρωτόκολλό της.

Η συζήτηση για τη μετανάστευση είναι δύσκολη και συχνά πολωμένη, με περιορισμένο χώρο για διαφοροποιημένες απόψεις. Η ΕΕ και οι αρμόδιοι πολιτικοί φορείς πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι πολιτικές εξελίξεις βασίζονται σε γεγονότα και ότι υπάρχει μια ισχυρή στρατηγική επικοινωνίας πολύ πριν από σημαντικά βήματα πολιτικής στη μεταναστευτική πολιτική. Θα πρέπει να προτρέπουν σε μια ουσιαστική και προληπτική αντίδραση στις κρίσεις που σχετίζονται με τη μετανάστευση.

Η κρίση με τον κοροναϊό ανέδειξε τις προκλήσεις για την προστασία της δημόσιας υγείας στην ΕΕ, αποφεύγοντας παράλληλα τις διαταραχές στην ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας. Η ΕΕ πρέπει να είναι επαρκώς προετοιμασμένη για να περιορίσει ένα πιθανό νέο κύμα επιδημίας του κοροναϊού. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει τον κατάλληλο έλεγχο στα εξωτερικά σύνορα, τόσο κατά την είσοδο όσο και κατά την έξοδο, την απομόνωση, τη μεταφορά μολυσμένων ατόμων και άλλες προληπτικές δράσεις με βάση τις βέλτιστες πρακτικές των υγειονομικών αρχών. Η ΕΕ θα πρέπει να προστατεύσει τα εξωτερικά της σύνορα, ιδίως όταν υπάρχουν αυξημένες μεταναστευτικές ροές, ιδίως στις διαδρομές της Κεντρικής και Ανατολικής Μεσογείου. Οι μετανάστες που ζουν σε πυκνοκατοικημένες εγκαταστάσεις όπου η ασθένεια μπορεί να εξαπλωθεί εύκολα είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι.

Προστασία των ευάλωτων - Η καταπολέμηση του λαθρεμπορίου

Οι διακινητές μεταναστών αποκομίζουν τεράστια οικονομικά οφέλη εκμεταλλευόμενοι ανθρώπους και θέτοντας τη ζωή τους σε κίνδυνο. Αυτό το επιχειρηματικό μοντέλο πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ πρέπει να τερματιστεί. Η αυξημένη ανταλλαγή πληροφοριών, οι συντονισμένες επιχειρησιακές δράσεις και η δέσμευση με τρίτες χώρες θα στηρίξουν τις προσπάθειες για να διασφαλιστεί ότι οι διακινητές δεν έχουν περιθώριο δράσης.

Δεδομένου ότι αποτελούν μεγάλο μέρος των ευάλωτων ατόμων που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί η ιδιαίτερη κατάσταση των γυναικών όσον αφορά την προστασία τους από την έμφυλη βία. Χρειάζεται προσαρμοσμένη υποδομή για γυναίκες και κορίτσια και κατάλληλη εκπαίδευση του προσωπικού στις εγκαταστάσεις υποδοχής.

Η Ευρωπόλ διαδραματίζει θεμελιώδη ρόλο στην καταπολέμηση της λαθραίας διακίνησης μεταναστών. Το Ευρωπαϊκό Κέντρο για τη λαθραία διακίνηση μεταναστών της Ευρωπόλ, το οποίο υποστηρίζεται από το έργο της Eurojust, αποτελεί ήδη βασικό πλεονέκτημα, αλλά μπορεί να ενισχυθεί περαιτέρω. Και οι δύο οργανισμοί παρεμποδίζονται από σοβαρή έλλειψη προσωπικού και οικονομικών πόρων. Το κύριο καθήκον του Κέντρου είναι η υποστήριξη των αστυνομικών και συνοριακών αρχών για τον συντονισμό εξαιρετικά πολύπλοκων διασυνοριακών, αντι-διακινητικών επιχειρήσεων. Από την άποψη αυτή, η ενίσχυση της εντολής της Ευρωπόλ είναι επιτακτική ανάγκη.

Η στενή συνεργασία και δέσμευση με τρίτες χώρες παραμένει το κλειδί για την πρόληψη της λαθραίας διακίνησης μεταναστών. Ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι η προώθηση εκστρατειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σχετικά με τους κινδύνους της λαθραίας διακίνησης και της παράτυπης μετανάστευσης. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη των μελλοντικών μεταναστών και αιτούντων άσυλο, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων σε ιδιαίτερα ευάλωτες καταστάσεις, όπως τα παιδιά, από το να ξεκινήσουν επικίνδυνα ταξίδια προς την ΕΕ. Οι ανθρωπιστικές επιχειρήσεις που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσουν να λαμβάνουν υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες και τα τρωτά σημεία των παιδιών και να διασφαλίζουν την προστασία τους κατά τη διάρκεια της εκτόπισής τους. Όλα τα προγράμματα της ΕΕ πρέπει να συνεχιστούν στις βασικές χώρες προέλευσης και διέλευσης και να υλοποιηθούν στο πλαίσιο μιας συνεκτικής στρατηγικής με τρίτες χώρες.

Η ΕΕ θα πρέπει να συνεργαστεί και να εμπλακεί στενά με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης - ιδίως στην Αφρική - για να βοηθήσει στην καταπολέμηση των διακινητών, να συμβάλει στην ανάπτυξη ικανοτήτων στις αντίστοιχες χώρες όσον αφορά την αποτελεσματική νομοθεσία για το άσυλο, την επιβολή του νόμου και τη διαχείριση των συνόρων, αλλά και σε τομείς όπως η εκπαίδευση και η κοινωνική πολιτική. Η συνεργασία με τρίτες χώρες πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις και με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογεί ετησίως τη μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων τυχόν παραγόντων ώθησης και έλξης. Σε σχέση με αυτές τις αξιολογήσεις, θα πρέπει να προταθούν αλλαγές πολιτικής ώστε να σπάσει αποτελεσματικά το επιχειρηματικό μοντέλο των λαθρεμπόρων.

Προστασία των συνόρων της Ένωσης: Βασικές δράσεις

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (EBCGA) αποτελεί ορόσημο στην ιστορία της διαχείρισης των ευρωπαϊκών συνόρων. Η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής θα κάνει πράξη τις αρχές της κοινής ευθύνης και της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών και της Ένωσης. Ο Οργανισμός παρακολουθεί στενά την προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και θα πρέπει να υποστηρίζει την εφαρμογή των μέτρων της Ένωσης που αφορούν τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, ενώ τα κράτη μέλη διατηρούν την πρωταρχική ευθύνη για τη διαχείριση των εξωτερικών τους συνόρων προς το δικό τους εθνικό συμφέρον και το ευρύτερο συμφέρον όλων των κρατών μελών. Εργάζεται για τον ταχεία εντοπισμό και την αντιμετώπιση τυχόν απειλών ασφαλείας σε πλήρη συνεργασία με τα κράτη μέλη στο έδαφος στο οποίο δραστηριοποιούνται οι πράκτορές της.

Στο πλαίσιο της νέας εντολής, ο ρόλος και οι δραστηριότητες της EBCGA έχουν διευρυνθεί σημαντικά, προκειμένου να παρέχει αποτελεσματικότερη και ουσιαστικότερη υποστήριξη στα κράτη μέλη. Το μόνιμο προσωπικό του Οργανισμού θα υπερδιπλασιαστεί και ο Οργανισμός θα είναι σε θέση να αγοράζει τον δικό του εξοπλισμό και να τον αναπτύσσει σε συνοριακές επιχειρήσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα. Θα πρέπει να εξασφαλιστεί πιο ισχυρή χρηματοδότηση για τον Οργανισμό, ώστε να μπορέσει να επιτύχει ταχέως το πλήρες μόνιμο σώμα των 10.000 ατόμων και να αποκτήσει τον απαραίτητο εξοπλισμό. Η θέση αρκετών κρατών μελών να μειώσουν τη στελέχωση και τη χρηματοδότηση του EBCGA είναι άκρως ανησυχητική από την άποψη αυτή.

Η EBCGA αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής προστασίας των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης. Συνεπώς, το μόνιμο σώμα των 10.000 συνοριοφυλάκων και του προσωπικού θα πρέπει να υλοποιηθεί το συντομότερο δυνατό και να τεθεί σε λειτουργία ιδανικά πριν από το 2024.

Προκειμένου το EBCGA να είναι λειτουργικό και αποτελεσματικό, τα κράτη μέλη πρέπει να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις τους όσον αφορά τους ανθρώπινους πόρους και τον τεχνικό εξοπλισμό για την αποτελεσματική προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ. Τα ζητήματα σχετικά με τις προσλήψεις στην EBCGA θα πρέπει να αντιμετωπιστούν το συντομότερο δυνατό - πρέπει να καταστήσουμε πιο ελκυστικό για τους επαγγελματίες υψηλής εξειδίκευσης να αναζητήσουν καριέρα στον Οργανισμό. Πρέπει να διασφαλιστεί ότι ο Οργανισμός διαθέτει τον εξοπλισμό και την τεχνολογία που απαιτούνται για την ικανοποιητική εκπλήρωση των καθηκόντων του. Οι εσωτερικές διαδικασίες και η οργάνωση του Οργανισμού θα χρειαστούν έναν έλεγχο καταλληλότητας προκειμένου να διασφαλιστεί ότι είναι σε θέση να αποδίδει στο βέλτιστο επίπεδο.

Μια σειρά από βελτιωμένα εργαλεία ελέγχου των συνόρων προωθούνται μετά την έκδοση κανόνων για τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων πληροφοριών, το σύστημα εισόδου-εξόδου και το σύστημα ETIAS για την αύξηση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών. Η μεταρρύθμιση του Eurodac και του VIS θα πρέπει να ολοκληρωθεί ταχέως, προκειμένου να καλυφθούν τα κενά και τα τυφλά σημεία πληροφόρησης και να καταπολεμηθεί περαιτέρω η απάτη ταυτότητας.

Η ταχεία σύναψη όλων των συνακόλουθων νομοθετικών πράξεων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα είναι ουσιαστικής σημασίας για την πλήρη εφαρμογή των νομοθετικών αποφάσεων που έχουν συναφθεί για την ενίσχυση του ελέγχου των συνόρων. Η EBCGA πρέπει να παρακολουθείται συνεχώς και να αναλύονται οι λειτουργίες της με σκοπό την επανεκτίμηση των αναγκών της, όπου χρειάζεται.

Όλες οι υπηρεσίες Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων που έχουν ρόλο στη διαχείριση των συνόρων θα πρέπει να διαθέτουν επαρκή χρηματοδότηση ώστε να διασφαλίζεται η καθημερινή τους λειτουργία και η ικανότητά τους να προστατεύουν τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.

Η αποτελεσματική προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ αποτελεί προϋπόθεση για την εύρυθμη λειτουργία του χώρου Σένγκεν και την άρση των προσωρινών ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα. Ωστόσο, τα κράτη μέλη διατηρούν το δικαίωμά τους να εισάγουν προσωρινούς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα, οι οποίοι θα πρέπει να θεσπίζονται μόνο κατ' εξαίρεση και αναλογικά για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Κάθε τέτοιο μέτρο θα πρέπει να αποσύρεται μόλις παύσουν να υφίστανται οι απειλές για την εσωτερική ασφάλεια.

Βελτίωση της επιστροφής και επανεισδοχής

Η αποτελεσματική εφαρμογή του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου (ΚΕΣΑ) και η διασφάλιση του χώρου Σένγκεν συμβαδίζουν με την αποτελεσματική προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ καθώς και με μια αποτελεσματική πολιτική επιστροφής για τους υπηκόους τρίτων χωρών που δεν έχουν νόμιμους λόγους παραμονής στην ΕΕ.

Παρά τις συνεχείς προσπάθειες των κρατών μελών, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της EBCGA, το ποσοστό επιστροφής δεν είναι καθόλου ικανοποιητικό.

Η αύξηση των επιστροφών απαιτεί πρόσθετες προσπάθειες από τα κράτη μέλη και τις τρίτες χώρες. Τα συστήματα επιστροφής των κρατών μελών πρέπει να λειτουργούν συντονισμένα. Τα βασικά μέτρα περιλαμβάνουν την ενεργό παρακολούθηση της κατάστασης των υπηκόων τρίτων χωρών κατά τη διάρκεια ολόκληρης της διαδικασίας επιστροφής και της συμμόρφωσής τους με την υποχρέωση επιστροφής, για την πρόληψη της φυγής και των δευτερογενών μετακινήσεων και την ενίσχυση της βοήθειας προς τους συνεργάσιμους υπηκόους τρίτων χωρών που επιθυμούν να αναχωρήσουν οικειοθελώς.

Η ολοκλήρωση της αναδιατύπωσης της οδηγίας για την επιστροφή είναι επιτακτική ανάγκη. Απαιτούνται στοχευμένες αλλαγές στους κανόνες που διέπουν την κράτηση και τις εναλλακτικές μορφές κράτησης, προκειμένου να αποτραπεί η φυγοδικία και να καταστούν οι επιστροφές πιο αποτελεσματικές. Όπου είναι απαραίτητο, η κράτηση πρέπει να είναι δυνατή για όσο το δυνατόν συντομότερο χρονικό διάστημα, να χρησιμοποιείται και να διατηρείται μόνο κατά τη διάρκεια της διαδικασίας απομάκρυνσης.

Η πλήρης εφαρμογή του Συστήματος Πληροφοριών Σένγκεν για την επιστροφή είναι επίσης καίριας σημασίας, ενισχύοντας τις συνοριακές διαδικασίες και αποτρέποντας τις δευτερογενείς μετακινήσεις.

Οι αρμόδιες αρχές επιστροφής των κρατών μελών θα πρέπει να αξιοποιήσουν πλήρως τη νέα εντολή της EBCGA για τις επιστροφές, λαμβάνοντας υπόψη την επέκτασή της τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική διάσταση, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων πριν και μετά την επιστροφή.

Για την εξωτερική διάσταση της εντολής επιστροφής, ο Οργανισμός θα πρέπει να χρησιμοποιήσει όλα τα διαθέσιμα εργαλεία και ικανότητες για να δημιουργήσει μοχλό συνεργασίας με τρίτες χώρες στον τομέα των επιστροφών. Αυτό πρέπει να αποτελέσει μέρος μιας συνεκτικής νέας "στρατηγικής για την Αφρική".

Στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Κοτονού, κάθε ένα από τα κράτη της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού έχει δεσμευτεί για την επιστροφή και την επανεισδοχή οποιουδήποτε υπηκόου του που βρίσκεται παράνομα στο έδαφος κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατόπιν αιτήματος του εν λόγω κράτους μέλους και χωρίς περιττές καθυστερήσεις. Η δέσμευση αυτή δεν έχει αποφέρει καλύτερα αποτελέσματα στον τομέα αυτό. Ζητούμε, λοιπόν, δίνοντας την υποστήριξή μας σε μια νέα εταιρική σχέση ΕΕ-ΑΚΕ, να υπάρξει καλύτερη εφαρμογή των μεταναστευτικών πτυχών της συνεργασίας ΕΕ-ΑΚΕ.

Τόσο η διαπραγμάτευση όσο και η εφαρμογή των μέσων επανεισδοχής θα πρέπει να βασίζονται σε ένα ισχυρό και συνεπές μήνυμα ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της αναμένουν τη συνεργασία της ενδιαφερόμενης τρίτης χώρας. Αυτό μπορεί να σημαίνει την εφαρμογή ευρύτερης πολιτικής μόχλευσης. Ο πρόσφατα τροποποιημένος κανονισμός για τον κώδικα θεωρήσεων εξυπηρετεί αυτόν τον σκοπό.

Η συνεργασία πρέπει να είναι αμοιβαία επωφελής και να βασίζεται στην αρχή "περισσότερα για περισσότερα", σύμφωνα με την οποία οι πρόσθετες προσπάθειες των χωρών προέλευσης και διέλευσης πρέπει να ανταμείβονται με αυξημένη συνεργασία και πρόσθετη στήριξη. Ως εκ τούτου, όλες οι σχετικές πολιτικές, τα μέσα και τα εργαλεία της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των εμπορικών συμφωνιών, καθώς και η αναπτυξιακή βοήθεια, η νόμιμη μετανάστευση και οι πολιτικές θεωρήσεων θα πρέπει να συνδέονται με τη συνεργασία τρίτων χωρών στον τομέα της μετανάστευσης και της επιστροφής/επανεισδοχής, όσον αφορά την πρόληψη της παράτυπης μετανάστευσης και την επιστροφή των παράτυπων μεταναστών στη χώρα καταγωγής τους. Θα πρέπει να διενεργούνται περιοδικές αναθεωρήσεις του επιπέδου συνεργασίας για την επικαιροποίηση των εν λόγω μέσων, εφόσον απαιτείται. Η ανεπαρκής συνεργασία των χωρών προέλευσης και διέλευσης θα πρέπει να οδηγήσει σε μείωση της συνεργασίας και της υποστήριξης, χωρίς όμως να επηρεαστεί η ανθρωπιστική βοήθεια με στόχο τη διατήρηση της ζωής, την πρόληψη και την ανακούφιση του πόνου και τη συμβολή στη διατήρηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας απέναντι σε φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές.

Για την εσωτερική διάσταση της εντολής επιστροφής, ο Οργανισμός θα πρέπει να ενισχύσει περαιτέρω μια κοινή πλατφόρμα επιστροφής για τη συλλογή πληροφοριών, την ανάλυση, το σχεδιασμό και την οργάνωση κοινών δράσεων, προκειμένου να διευκολυνθεί η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και τρίτων χωρών, ιδίως για την οργάνωση και την εφαρμογή των διαδικασιών επιστροφής και επανεισδοχής.

Είναι ζωτικής σημασίας οι αποφάσεις επιστροφής να μπορούν να αναγνωρίζονται αμοιβαία και να διατίθεται χρηματοδότηση για το σκοπό αυτό. Η αποτελεσματικότητα της επιστροφής μπορεί να βελτιωθεί μόνο εάν αυξήσουμε τον συντονισμό και εργαστούμε προς την κατεύθυνση μιας ευρωπαϊκής προσέγγισης.

Ο πρόσφατα εκδοθείς κανονισμός σχετικά με τη δημιουργία του ευρωπαϊκού δικτύου αξιωματικών συνδέσμων μετανάστευσης (ΑΣΜ), θα πρέπει να ενισχύσει περαιτέρω την ικανότητα της ΕΕ να συντονίζει και να χρησιμοποιεί τους ΑΣΜ που αποσπώνται σε τρίτες χώρες, προκειμένου να ανταποκριθεί αποτελεσματικότερα στις προτεραιότητες της Ένωσης στον τομέα της μετανάστευσης, δηλαδή την πρόληψη και την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης, τη διευκόλυνση της επιστροφής και τη διαχείριση της νόμιμης μετανάστευσης.

Οι ΔΟΕ, σε συνδυασμό με τους αξιωματικούς συνδέσμους επιστροφής της EBCGA και τους Ευρωπαίους αξιωματικούς συνδέσμους μετανάστευσης σε τρίτες χώρες που προβλέπονται στον νέο κανονισμό EBCGA, θα πρέπει να οδηγήσουν σε αποτελεσματική ανάπτυξη σε τρίτες χώρες και θα τους καταστήσουν σε θέση να ασκούν πίεση σε επιχειρησιακό επίπεδο βάσει συγκεκριμένων αιτημάτων επιστροφής/επανεισδοχής από τα κράτη μέλη.

Ένα κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου που να είναι κατάλληλο για το σκοπό του

Το σημερινό ΚΕΣΑ πρέπει να παραμείνει στην κορυφή της ατζέντας και να μεταρρυθμιστεί συνολικά, ώστε να είναι σε θέση να λειτουργεί σωστά ανά πάσα στιγμή, να ανταποκρίνεται στις μελλοντικές μεταναστευτικές κρίσεις και στις παγκόσμιες μεταναστευτικές τάσεις. Η πρόληψη της παράνομης διέλευσης των συνόρων πρέπει να συνδυαστεί με ένα σταθερό σύστημα διαχείρισης των αιτούντων άσυλο στο έδαφος της ΕΕ, προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του χώρου Σένγκεν.

Λόγω της έλλειψης ευρωπαϊκών κανόνων, οι περισσότερες αιτήσεις, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO), εξακολουθούν να εξετάζονται από πέντε μόνο κράτη μέλη.

Μια πολιτική ασύλου και μετανάστευσης της ΕΕ ανθεκτική στις κρίσεις και ένα σύστημα Σένγκεν ανθεκτικό στις κρίσεις αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για το κοινό ευρωπαϊκό μας μέλλον.

Μια λύση για τον κανονισμό του Δουβλίνου, ο οποίος καθορίζει τα κριτήρια και τους μηχανισμούς για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους της ΕΕ που είναι υπεύθυνο για την εξέταση μιας αίτησης ασύλου, αποτελεί μία από τις προϋποθέσεις για ένα ανθεκτικό ΚΕΣΑ.

Ένα λειτουργικό ΚΕΣΑ εξαρτάται από την αλληλεγγύη που βρίσκεται στον πυρήνα κάθε προσέγγισης της ΕΕ για τη μετανάστευση.

Η ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίσει ότι σε ένα μελλοντικό μοντέλο, η πλειονότητα των αιτήσεων ασύλου των αιτούντων θα πρέπει να υποβάλλονται εκτός της Ένωσης, ή στα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης, ή στη ζώνη διέλευσης ενός κράτους μέλους πριν από την έκδοση απόφασης για την είσοδο του αιτούντος. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προβλέπουν εξέταση του παραδεκτού ή εξέταση επί της ουσίας, γεγονός που θα καθιστά δυνατή την απόφαση επί των αιτήσεων αυτών στα εξωτερικά σύνορα ή σε περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης σε σαφώς καθορισμένες περιστάσεις. Το αναμορφωμένο ΚΕΣΑ θα πρέπει να διασφαλίζει ότι τα κράτη μέλη αναλαμβάνουν το μερίδιο ευθύνης που τους αναλογεί, τηρώντας την αρχή της αλληλεγγύης και της επικουρικότητας. Το βέλτιστο συμφέρον των παιδιών πρέπει να αξιολογείται και να λαμβάνεται υπόψη ως πρωταρχικό μέλημα σε όλες τις δράσεις ή αποφάσεις που τα αφορούν, ενώ πρέπει να διασφαλίζεται το δικαίωμα κάθε παιδιού να αντιμετωπίζεται πρωτίστως ως παιδί.

Όταν σχεδιάζονται ενιαίοι κανόνες για το άσυλο, θα πρέπει να λαμβάνονται δεόντως υπόψη οι πολυπλοκότητες της πρόληψης καταχρήσεων, όπως η αναζήτηση ασύλου από τους αιτούντες διεθνή προστασία, η δευτερογενής μετακίνηση των οποίων δεν καθορίζεται μόνο από τις συνθήκες υποδοχής, αλλά και σε κάποιο βαθμό από οικονομικούς παράγοντες και οικείες πολιτιστικές συγγένειες στις χώρες προορισμού, ενώ παράλληλα θα πρέπει να δίνονται κίνητρα στους δικαιούχους διεθνούς προστασίας να παραμείνουν στο έδαφος του κράτους μέλους στο οποίο χορηγήθηκε αρχικά. Οι εν λόγω κανόνες θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι η λειτουργία του μεταρρυθμισμένου συστήματος του Δουβλίνου δεν διαταράσσεται από τις μετακινήσεις αυτές και ότι τα κράτη μέλη συμμορφώνονται πλήρως.

Ένα λειτουργικό ΚΕΣΑ εξαρτάται από την αλληλεγγύη μεταξύ κάθε κράτους μέλους, η οποία βρίσκεται στον πυρήνα κάθε προσέγγισης της ΕΕ για τη μετανάστευση. Ένα μεταρρυθμισμένο ΚΕΣΑ θα πρέπει να επιτρέπει στα κράτη μέλη να αποτελούν μέρος ενός πλαισίου της ΕΕ όπου οι εισερχόμενοι αιτούντες άσυλο κατανέμονται δίκαια μεταξύ τους, ανακουφίζοντας έτσι την πίεση των κρατών πρώτης εισόδου. Τα κράτη μέλη που είναι απρόθυμα να συμμετάσχουν σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να συνεισφέρουν σημαντικά και απτά μέσω άλλων μορφών ουσιαστικής αλληλεγγύης. Ένα πλαίσιο της ΕΕ για τη μετεγκατάσταση μεταξύ των κρατών μελών θα πρέπει να διασφαλίζει ότι όλοι οι αιτούντες που έχουν σαφή ανάγκη διεθνούς προστασίας θα είναι σε θέση να απολαμβάνουν πλήρως και γρήγορα τα δικαιώματα προστασίας τους στο κράτος μέλος μετεγκατάστασης, αποτρέποντας παράλληλα τη μετεγκατάσταση των αιτούντων που είναι πιθανό να λάβουν αρνητική απόφαση επί της αίτησής τους σε άλλο κράτος μέλος και, ως εκ τούτου, την αδικαιολόγητη παράταση της παραμονής τους στην Ένωση.

Η ΕΕ θα πρέπει, στο πλαίσιο μιας συνεκτικής "στρατηγικής για την Αφρική", να επαναλάβει τη συζήτηση σχετικά με τις περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης και στις δύο πλευρές της Μεσογείου, όπου οι αιτούντες άσυλο θα μπορούν να παραλαμβάνονται με ασφάλεια και οι αιτήσεις τους να αξιολογούνται με αποτελεσματικό, αξιοπρεπή και ανθρώπινο τρόπο. Τέτοιες περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης θα μπορούσαν να λειτουργούν από την EASO και την EBCGA και με την επιφύλαξη της ορθής λειτουργίας του μεταρρυθμισμένου συστήματος του Δουβλίνου.

Κάθε ασφαλής χώρα, τόσο κράτη της ΕΕ όσο και τρίτες χώρες, στη Μεσόγειο έχει να διαδραματίσει ρόλο στις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης. Η αποβίβαση θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, ακόμη και αν πραγματοποιείται εκτός του εδάφους της ΕΕ.

Η διάσωση ανθρώπινων ζωών στη θάλασσα αποτελεί νομική υποχρέωση τόσο βάσει του διεθνούς δικαίου όσο και του δικαίου της Ένωσης, αλλά πρωτίστως πράξη ανθρωπιάς και αλληλεγγύης για όσους κινδυνεύουν. Τα κράτη μέλη, μεμονωμένα και όταν ενεργούν ως κράτη μέλη της ΕΕ ή στα σχετικά διεθνή φόρουμ, πρέπει να ανταποκρίνονται στα πρότυπα του σχετικού διεθνούς δικαίου και του δικαίου της Ένωσης όταν πρόκειται για την παροχή βοήθειας σε άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο. Τα σκάφη που διεξάγουν επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης πρέπει να συμμορφώνονται με το σχετικό διεθνές και ενωσιακό δίκαιο και να ακολουθούν τις οδηγίες του αρμόδιου κέντρου συντονισμού διάσωσης και να συνεργάζονται με τις αρχές των κρατών μελών και τον Frontex προκειμένου να διασφαλίζεται η ασφάλεια των μεταναστών.

Η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας μείωσε σημαντικά τη μεταναστευτική πίεση στην Ευρώπη μέχρι τις αρχές του τρέχοντος έτους. Με τη σύναψη παρόμοιων συμφωνιών με τις χώρες διέλευσης και τις χώρες προέλευσης, μπορεί να αποτραπεί η παράνομη μετανάστευση, ενώ ένας μεγάλος αριθμός μεταναστών μπορεί να επωφεληθεί από την οικονομική στήριξη στις χώρες προέλευσης ή διέλευσης. Η διευκόλυνση της ΕΕ για τους πρόσφυγες στην Τουρκία έχει παράσχει υποστήριξη σε σχεδόν 1,7 εκατομμύρια Σύριους για την κάλυψη βασικών καθημερινών αναγκών και περισσότερα από 500.000 παιδιά προσφύγων έχουν υποστηριχθεί για να φοιτήσουν στο σχολείο. Ωστόσο, η μαζική και οργανωμένη πίεση των μεταναστευτικών πληθυσμών στα ελληνοτουρκικά σύνορα καθώς και στα ελληνικά νησιά σε εξαιρετικά ανησυχητικά επίπεδα εδώ και αρκετό καιρό έχει καταστήσει την κατάσταση στα hotspots των νησιών μη βιώσιμη όσον αφορά τις συνθήκες υποδοχής. Η πίεση στα χερσαία σύνορα μπορεί να οδηγήσει σε βία. Η ΕΕ θα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της προκειμένου η Τουρκία να τηρήσει τις δεσμεύσεις της που απορρέουν από τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας.

Η περαιτέρω ενίσχυση και εναρμόνιση των κανόνων του ΚΕΣΑ θα πρέπει επίσης να διασφαλίσει ότι η μεταχείριση είναι ίση σε όλη την ΕΕ σε σχετικούς όρους και να μειώσει τους αδικαιολόγητους παράγοντες έλξης για να έρθουν στην ΕΕ.

Η ικανότητα των αποφαινόμενων αρχών να διεξάγουν αυστηρή και δίκαιη εξέταση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας εξαρτάται από διάφορους παράγοντες που είναι συνυφασμένοι με την εσωτερική οργάνωση, τους πόρους και τη λειτουργία τους. Η εμπροσθοβαρής λειτουργία των συστημάτων ασύλου, η πολιτική επένδυσης στην ποιότητα της λήψης αποφάσεων σε πρώτο βαθμό μέσω της παροχής επαρκών πόρων στις αρμόδιες αρχές, της κατάρτισης του προσωπικού τους, καθώς και βασικών διαδικαστικών εγγυήσεων που θα επιτρέπουν στους αιτούντες να υποβάλλουν όλα τα στοιχεία των αιτήσεών τους στο συντομότερο δυνατό στάδιο, είναι το κλειδί για την ταχεία και αποτελεσματική διεξαγωγή των διαδικασιών ασύλου.

Ο ρόλος της EASO είναι κρίσιμος όταν πρόκειται για την παροχή υποστήριξης στα κράτη μέλη για τη διεκπεραίωση των αιτήσεων διεθνούς προστασίας, καθώς και για την κατάρτιση των υπαλλήλων που είναι υπεύθυνοι για τη διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου. Η υποστήριξη και η ενημέρωση θα πρέπει να επεκταθεί στα ασυνόδευτα και χωρισμένα παιδιά σύμφωνα με το βέλτιστο συμφέρον τους. Είναι επείγον η EASO να είναι ένας πλήρως εξοπλισμένος Οργανισμός με τις απαραίτητες αρμοδιότητες και πόρους.

Ως πλήρως εξοπλισμένη Υπηρεσία, η EASO θα πρέπει να εξουσιοδοτηθεί να παρέχει υποστήριξη εμπειρογνωμόνων στα κράτη μέλη επί τόπου για τον εντοπισμό των χωρών καταγωγής των ατόμων που ταξιδεύουν χωρίς έγγραφα ταυτοποίησης.

Η διαδικασία ταχείας εξέτασης και η συνοριακή διαδικασία είναι απαραίτητα εργαλεία για την αποτελεσματική εξέταση των αιτήσεων που είναι σαφώς δόλιες, προδήλως αβάσιμες ή απαράδεκτες και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να αποτελούν υποχρεωτικά στοιχεία της μελλοντικής ευρωπαϊκής πολιτικής ασύλου, η οποία θα πρέπει επίσης να δίνει προτεραιότητα στις αιτήσεις ασύλου που υποβάλλονται απευθείας στα εξωτερικά σύνορα ή εκτός Ευρώπης.

Πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω η επανεξέταση των περιφερειακών ρυθμίσεων για τον καθορισμό των τόπων αποβίβασης ώστε να απαλλαγούν τα κράτη πρώτης γραμμής από την αποκλειστική ευθύνη για την αποβίβαση και την περαιτέρω επεξεργασία των ατόμων που διασώζονται στη θάλασσα.

Επανεγκατάσταση

Η επανεγκατάσταση είναι μια ασφαλής και νόμιμη εναλλακτική λύση στα παράτυπα και επικίνδυνα ταξίδια για τα άτομα που χρήζουν προστασίας και μια επίδειξη της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης προς τις χώρες εκτός ΕΕ που φιλοξενούν μεγάλο αριθμό ατόμων που διαφεύγουν από τον πόλεμο ή τις διώξεις. Θα πρέπει να παραμείνει στην αρμοδιότητα των κρατών μελών να καθορίζουν πόσοι επανεγκαθίστανται εντός της ΕΕ. Η συνεχιζόμενη δέσμευση των δεσμεύσεων των κρατών μελών για επανεγκατάσταση ως ασφαλή και νόμιμη οδό προς την ΕΕ επιβεβαιώνει ότι αυτή παραμένει ένα από τα βασικά μέσα που επιτρέπουν στους ανθρώπους που χρήζουν διεθνούς προστασίας να φτάσουν στην ΕΕ με ομαλό, ελεγχόμενο, ασφαλή και αξιοπρεπή τρόπο. Ταυτόχρονα, η ευθύνη για την προστασία θα πρέπει να αυξηθεί όχι μόνο από την ΕΕ στο σύνολό της, αλλά εξίσου και από τη διεθνή κοινότητα, καθώς αυτή κατανέμεται επί του παρόντος με άνισο τρόπο σε παγκόσμιο επίπεδο. Η περαιτέρω ανάπτυξη στο θέμα αυτό θα πρέπει να προωθηθεί και να βασιστεί στο Φόρουμ των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, όπου η αρχή του διεθνούς επιμερισμού της ευθύνης θα πρέπει να τεθεί σε συγκεκριμένη δράση.

Νόμιμη μετανάστευση

Η έξυπνη διαχείριση της μετανάστευσης απαιτεί όχι μόνο μια πολιτική αντιμετώπισης των παράτυπων ροών, εξασφαλίζοντας παράλληλα την προστασία όσων έχουν ανάγκη, αλλά και μια προληπτική πολιτική βιώσιμων, διαφανών και προσβάσιμων νομικών οδών προς όφελος της Ευρώπης καθώς και των χωρών προέλευσης.

Η Ευρώπη είναι μια γηράσκουσα ήπειρος με φθίνοντα πληθυσμό σε ηλικία εργασίας, ο οποίος αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 18 εκατομμύρια την επόμενη δεκαετία. Επιπλέον, οι αλλαγές στις δεξιότητες που απαιτούνται από τις αγορές εργασίας της ΕΕ μεταξύ 2012 και 2025 δείχνουν μια αυξανόμενη ανάγκη για εργαζόμενους υψηλής εξειδίκευσης (από 68 σε 83 εκατομμύρια, ή +23%). Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επανεκτιμήσουν τις κοινωνικές και οικογενειακές πολιτικές τους για να αντιμετωπίσουν αυτές τις αλλαγές και να βοηθήσουν την ΕΕ στο σύνολό της να αντιμετωπίσει αυτές τις νέες πραγματικότητες.

Η ΕΕ πρέπει να βελτιώσει τους μεταναστευτικούς κανόνες και να διερευνήσει τρόπους προσέλκυσης χειρωνακτικής εργασίας καθώς και νόμιμων μεταναστών υψηλής ειδίκευσης και επιχειρηματιών που μπορούν να καλύψουν κενές θέσεις εργασίας και να ενισχύσουν την οικονομική ανάπτυξη. Η ΕΕ πρέπει να μεταρρυθμίσει την μπλε κάρτα της ΕΕ και να προβληματιστεί σχετικά με τις μακροπρόθεσμες, βραχυπρόθεσμες και εποχιακές θεωρήσεις που μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της κατάστασης της εργασίας στην Ευρώπη καθώς και στις χώρες προέλευσης. Οι αρμοδιότητες των κρατών μελών στον τομέα αυτό πρέπει να γίνονται σεβαστές και τα κράτη μέλη είναι αυτά που καθορίζουν τους όρους για τη χορήγηση πρόσβασης στις αγορές εργασίας τους.

Η νόμιμη μετανάστευση πρέπει να αποτελέσει μέρος της συνολικής συζήτησης μεταξύ άλλων θεμάτων με τις τρίτες χώρες προέλευσης και διέλευσης για τον τρόπο συνεργασίας στη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών. Η ΕΕ θα πρέπει να προωθήσει τη συνεργασία των ΜΜΕ μεταξύ των κρατών μελών και των τρίτων χωρών και να πιέσει για ένα σύστημα επενδύσεων και όχι μόνο ενισχύσεων.

Θα πρέπει να ξεκινήσει ένας προβληματισμός σχετικά με τους πιθανούς τρόπους αλλαγής του πλαισίου της ΕΕ για τη διαχείριση της νόμιμης μετανάστευσης και ιδίως της μετανάστευσης εργατικού δυναμικού, μεταξύ άλλων με την άντληση έμπνευσης από επιτυχημένα μοντέλα βασισμένα σε σημεία που έχουν αναπτυχθεί από άλλες χώρες, όπως ο Καναδάς, και σε σχέση με τις αρμοδιότητες των κρατών μελών.

Αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της μετανάστευσης

Πιστεύουμε ότι η στρατηγική μας για τη βοήθεια και την εξωτερική πολιτική της ΕΕ πρέπει επίσης να λαμβάνει υπόψη τη μεταναστευτική πολιτική. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να το λάβει υπόψη της κατά την ανάπτυξη μιας νέας "στρατηγικής για την Αφρική", καθώς και μιας συνολικής στρατηγικής με τη Μέση Ανατολή. Πιο συχνά, η ΕΕ θα πρέπει να παρέχει βοήθεια στη χώρα υποδοχής προκειμένου να αποτρέψει την παράτυπη οικονομική μετανάστευση. Ένας από τους πρωταρχικούς στόχους της πολιτικής βοήθειας της ΕΕ πρέπει επίσης να είναι η αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένων των δημογραφικών προκλήσεων. Η εστίαση θα πρέπει επομένως να δοθεί στην υποβοήθηση της ανάπτυξης σταθερών θεσμών στην άμεση περιοχή της Ευρώπης για την προώθηση της βιώσιμης κοινωνικής ανάπτυξης.

Η αντιμετώπιση του μεταναστευτικού προβλήματος στον πυρήνα του απαιτεί μια εταιρική σχέση με την Αφρική με στόχο τον ουσιαστικό κοινωνικοοικονομικό μετασχηματισμό της αφρικανικής ηπείρου με σεβασμό στις αρχές και τους στόχους της. Αυτό δεν θα απαιτήσει μόνο αυξημένη χρηματοδότηση για την ανάπτυξη αλλά και βήματα προς τη δημιουργία ενός νέου πλαισίου που θα επιτρέψει τη σημαντική αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων τόσο από τους Αφρικανούς όσο και από τους Ευρωπαίους. Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην υλοποίηση των βιώσιμων στόχων του ΟΗΕ με ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση, την υγεία, τις υποδομές, την καινοτομία, τη χρηστή διακυβέρνηση και την ενδυνάμωση των γυναικών. Επιπλέον, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα διδάγματα του Φόρουμ Υψηλού Επιπέδου Αφρική-Ευρώπη 2018, καθώς αναδεικνύουν τον τρόπο αξιοποίησης του ανεκμετάλλευτου δυναμικού της καινοτομίας και της ψηφιοποίησης ως σημαντικών συντελεστών της μελλοντικής μας ανάπτυξης.

Είναι σημαντικό να συνεργαστούμε με τις χώρες εταίρους για την ανθεκτικότητα και τη σταθερότητα, καθώς και για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και ευκαιριών τόσο για τους μετανάστες και τους πρόσφυγες όσο και για τις κοινότητες υποδοχής.

Η ΕΕ πρέπει να αξιοποιήσει τη μέχρι τώρα εμπειρία του Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την Αφρική και να συνεχίσει το έργο που έχει επιτελεστεί στην αφρικανική ήπειρο. Θα πρέπει να αναπληρώσει το Καταπιστευματικό Ταμείο για το 2020 με συνεισφορές από τα κράτη μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προσδιορίζοντας παράλληλα τις ακριβείς ανάγκες.

Η δράση της ΕΕ θα πρέπει να αποσκοπεί στη συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη των τοπικών κοινοτήτων και περιφερειών και, ως εκ τούτου, στη μείωση της μεταναστευτικής πίεσης μέσω της βελτίωσης των δεξιοτήτων και της απασχολησιμότητας των δυνητικών ή/και των επιστρέφων μεταναστών.

Οι προσπάθειες διεύρυνσης της ΕΕ στα Δυτικά Βαλκάνια και η ενεργός πολιτική γειτονίας της ΕΕ συμβάλλουν στη διεύρυνση του χώρου ευημερίας και στην ενίσχυση του κράτους δικαίου και, ως εκ τούτου, αποτελούν αποτελεσματικά προληπτικά εργαλεία για την καλύτερη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών. Η ενισχυμένη στρατηγική και επιχειρησιακή συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και των χωρών στα ανατολικά και νότια σύνορά της θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτών των προσπαθειών.

Ένταξη

Ενώ η ΕΕ μπορεί να παρέχει κίνητρα και να στηρίζει τη δράση των κρατών μελών, βάσει του άρθρου 79 παράγραφος 4 της ΣΛΕΕ, η ένταξη παραμένει θέμα εθνικής αρμοδιότητας.

Οι μεταναστευτικές ροές των τελευταίων ετών έχουν ενισχύσει την ανάγκη για αποτελεσματικές πολιτικές ένταξης των υπηκόων τρίτων χωρών.

Η ένταξη αποτελεί προϋπόθεση για μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς, με συνοχή και ευημερία. Αντιλαμβανόμαστε ότι η ένταξη είναι μια αμφίδρομη διαδικασία και ο σεβασμός των αξιών πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε η Ένωση πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διαδικασίας ένταξης.

Ζητούμε μια νέα προσέγγιση της ένταξης από τα κράτη μέλη, η οποία θα επικεντρώνεται στην κοινωνική ένταξη και την ένταξη στην αγορά εργασίας, στην παροχή μαθημάτων γλώσσας και ένταξης, με ιδιαίτερη έμφαση στις γυναίκες μετανάστριες και σε άλλα ευάλωτα άτομα και στην αντιμετώπιση των προκλήσεων των αστικών γκέτο. Η ένταξη στο αρχικό στάδιο, μέσω γενικών και στοχευμένων μέτρων, αποτελεί ουσιαστικό παράγοντα που συμβάλλει στην κοινωνική συνοχή συνολικά στην Ευρώπη, καθώς και σημαντικό παράγοντα για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων όσον αφορά την πιθανή εγκληματική δραστηριότητα και την έκθεση στη ριζοσπαστικοποίηση.

Το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως η ελευθερία του λόγου, τα ίσα δικαιώματα μεταξύ ανδρών και γυναικών και ο σεβασμός και ο διάλογος μεταξύ των θρησκευτικών κοινοτήτων αποτελούν βασικά στοιχεία του συστήματος αξιών μας και πρέπει να γίνονται σεβαστά από όλους, συμπεριλαμβανομένων των μεταναστών. Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε παράλληλες κοινωνίες στις οποίες οι βασικές αξίες της Ένωσης υπονομεύονται συστηματικά και πρέπει να εντείνουμε τον αγώνα κατά όλων αυτών των εξτρεμιστικών ιδεολογιών.

Η συμμετοχή όλων των παραγόντων που εμπλέκονται στην κοινωνία είναι ζωτικής σημασίας και, σεβόμενοι τις αρμοδιότητες των κρατών μελών όσον αφορά τα μέτρα ένταξης, τα μέτρα αυτά για όλους τους υπηκόους τρίτων χωρών που διαμένουν νόμιμα θα πρέπει να προωθούν την ένταξη και όχι την απομόνωση, συνεργαζόμενοι παράλληλα με τις περιφερειακές αρχές που διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στις διαδικασίες ένταξης.