Het asiel- en migratiepact van de EU: Het einde van een onhoudbaar systeem en een historische totaaloplossing te midden van geopolitieke onzekerheid

De Europese D-day voor het Gemeenschappelijk Europees Asielstelsel is aangebroken voor een asiel- en migratiebeleid dat echt werkt. Eindelijk zullen we samen verantwoordelijk zijn voor onze grenzen. Wij van de EVP-Fractie hebben aangedrongen op een grote hervorming van het migratiesysteem van de EU, en dat is gelukt: we willen een EU die haar grenzen effectief beschermt tegen bedreigingen, die hard optreedt tegen smokkelaars, mensenhandelaars en criminaliteit, maar die tegelijkertijd asielzoekers eerlijk en waardig behandelt.

In december 2023 bereikte de EU een akkoord over het Europees pact inzake asiel en migratie, een van de grootste en belangrijkste juridische hervormingen van de huidige zittingsperiode. Met de eindstemming van vorige week over de hervormingen van het pact komt de instelling haar belofte na om de hervormingen voor het einde van de zittingsperiode aan te nemen, op tijd voor de Europese verkiezingen.

Het nieuwe pact inzake asiel en migratie introduceert een alomvattende aanpak van het beheer van migratie en asiel, met inachtneming van het beginsel van solidariteit en eerlijke verdeling van de verantwoordelijkheid tussen de lidstaten. Juist daarom is deze overeenkomst zo belangrijk. We zullen de verantwoordelijkheid voor de controle van de buitengrenzen delen en humane bescherming bieden aan degenen die dat echt nodig hebben. Voor het eerst zal er een duidelijk onderscheid worden gemaakt bij aankomst aan de Europese buitengrens: mensen die waarschijnlijk asiel zullen krijgen, gaan de reguliere procedure in, terwijl aanvragers met een kleinere kans op internationale bescherming, zoals degenen die uit veilige derde landen komen, in opvangfaciliteiten aan de buitengrens zullen moeten blijven en aan een versnelde procedure zullen worden onderworpen.

Het nieuwe Asiel- en Migratiepact introduceert een alomvattende aanpak van het beheer van migratie en asiel, met inachtneming van het beginsel van solidariteit en eerlijke verdeling van de verantwoordelijkheid tussen de lidstaten. Juist daarom is deze overeenkomst zo belangrijk. We delen de verantwoordelijkheid voor het controleren van de buitengrenzen en het bieden van humane bescherming aan degenen die dat echt nodig hebben.

Deze laatste groep zal niet langer naar andere Europese landen mogen reizen. Verplichte screening bij aankomst door middel van een identiteits-, veiligheids- en gezondheidscontrole zal onmiddellijk bepalen wie welke procedure zal ondergaan. Dit biedt onmiddellijke hulp aan degenen die het nodig hebben en snellere procedures voor degenen die geen recht op verblijf hebben en teruggestuurd moeten worden. De controle over migratie terugnemen betekent dat het niet langer de mensenhandelaars zijn die beslissen wie toegang krijgt tot Europees grondgebied, maar de lidstaten zelf.

De controle over migratie terugnemen betekent dat niet langer de mensensmokkelaars bepalen wie toegang heeft tot het Europese grondgebied, maar de lidstaten zelf.

Verplichte solidariteit wordt de norm. Lidstaten kunnen op verschillende manieren bijdragen, bijvoorbeeld door vrijwillig asielzoekers op te nemen of door een financiële of materiële bijdrage te leveren. Het nieuwe solidariteitsmechanisme zal jaarlijks een analyse maken, waarbij ook rekening wordt gehouden met de capaciteiten van de lidstaten. Op deze manier willen we mensen in nood helpen en tegelijkertijd rekening houden met wat we als samenleving in heel Europa aankunnen.

Deze hervorming is een noodzakelijke en historische stap, maar volstaat niet. Een effectief asiel- en migratiebeleid hangt ook af van het terugdringen van de instroom van illegale migranten, het bevorderen van een effectief terugkeer- en overnamebeleid naar de landen van herkomst en het voorzien in toegankelijke legale migratiekanalen die Europa en de landen van herkomst ten goede komen. Dit betekent dat we moeten blijven investeren in landen van herkomst en doorreis, met name in (Noord-)Afrikaanse landen, waar het overgrote deel van de toekomstige migratie vandaan zal komen, maar ook dat we alle relevante EU-beleidsmaatregelen, -instrumenten en -middelen, waaronder handelsovereenkomsten, ontwikkelingshulp, legale migratie en visumbeleid, moeten koppelen aan samenwerking met derde landen op het gebied van migratie, terugkeer en overname. Nu het pact er eindelijk is, moet de nadruk liggen op een snelle en volledige uitvoering en samenwerking met landen buiten Europa om deze gemeenschappelijke uitdaging aan te gaan.