Το Σύμφωνο της ΕΕ για το άσυλο και τη μετανάστευση: Το τέλος ενός μη βιώσιμου συστήματος και μια ιστορική συνολική λύση εν μέσω γεωπολιτικής αβεβαιότητας

Έφτασε η ευρωπαϊκή ημέρα της ημέρας για το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου για μια πολιτική ασύλου και μετανάστευσης που θα λειτουργεί πραγματικά. Επιτέλους, θα είμαστε από κοινού υπεύθυνοι για τα σύνορά μας. Εμείς στην Ομάδα του ΕΛΚ έχουμε πιέσει για μια σημαντική μεταρρύθμιση του μεταναστευτικού συστήματος της ΕΕ και το πετύχαμε: θέλουμε μια ΕΕ που προστατεύει αποτελεσματικά τα σύνορά της από τις απειλές, είναι σκληρή απέναντι στους λαθρέμπορους, τους διακινητές και το έγκλημα, αλλά ταυτόχρονα αντιμετωπίζει δίκαια και με αξιοπρέπεια τους αιτούντες άσυλο.

Τον Δεκέμβριο του 2023, η ΕΕ κατέληξε σε συμφωνία για το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για το Άσυλο και τη Μετανάστευση, μια από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες νομικές μεταρρυθμίσεις της τρέχουσας νομοθετικής περιόδου. Η τελική ψηφοφορία της περασμένης εβδομάδας για τις μεταρρυθμίσεις του Συμφώνου εκπληρώνει τη δέσμευση του θεσμικού οργάνου να εγκρίνει τις μεταρρυθμίσεις μέχρι το τέλος της νομοθετικής περιόδου, εγκαίρως για τις ευρωπαϊκές εκλογές.

Το νέο Σύμφωνο για το άσυλο και τη μετανάστευση εισάγει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για τη διαχείριση της μετανάστευσης και του ασύλου, διατηρώντας παράλληλα την αρχή της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής της ευθύνης μεταξύ των κρατών μελών. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίο η συμφωνία αυτή είναι τόσο σημαντική. Θα μοιραστούμε την ευθύνη για τον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων και την παροχή ανθρώπινης προστασίας σε όσους την έχουν πραγματικά ανάγκη. Για πρώτη φορά, θα γίνεται σαφής διάκριση κατά την άφιξη στα ευρωπαϊκά εξωτερικά σύνορα: τα άτομα που είναι πιθανό να τους χορηγηθεί άσυλο θα εισέρχονται στην κανονική διαδικασία, ενώ οι αιτούντες με μικρότερες πιθανότητες να τους χορηγηθεί διεθνής προστασία, όπως εκείνοι που προέρχονται από ασφαλείς τρίτες χώρες, θα πρέπει να παραμένουν σε εγκαταστάσεις υποδοχής στα εξωτερικά σύνορα και να υπόκεινται σε ταχεία διαδικασία.

Το νέο Σύμφωνο για το άσυλο και τη μετανάστευση εισάγει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για τη διαχείριση της μετανάστευσης και του ασύλου, διατηρώντας παράλληλα την αρχή της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής της ευθύνης μεταξύ των κρατών μελών. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίο η συμφωνία αυτή είναι τόσο σημαντική. Θα μοιραστούμε την ευθύνη για τον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων και την παροχή ανθρώπινης προστασίας σε όσους την έχουν πραγματικά ανάγκη.

Η τελευταία ομάδα δεν θα επιτρέπεται πλέον να ταξιδεύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ο υποχρεωτικός έλεγχος κατά την άφιξη μέσω ελέγχου ταυτότητας, ασφάλειας και υγείας θα καθορίζει αμέσως ποιος θα υποβληθεί σε ποια διαδικασία. Αυτό θα παρέχει άμεση βοήθεια σε όσους τη χρειάζονται και ταχύτερες διαδικασίες για όσους δεν έχουν δικαίωμα παραμονής και πρέπει να επιστραφούν. Η ανάκτηση του ελέγχου της μετανάστευσης σημαίνει ότι δεν είναι πλέον οι διακινητές που αποφασίζουν ποιος έχει πρόσβαση στο ευρωπαϊκό έδαφος, αλλά τα ίδια τα κράτη μέλη.

Η ανάκτηση του ελέγχου της μετανάστευσης σημαίνει ότι δεν είναι πλέον οι διακινητές που αποφασίζουν ποιος θα έχει πρόσβαση στο ευρωπαϊκό έδαφος, αλλά τα ίδια τα κράτη μέλη.

Η υποχρεωτική αλληλεγγύη θα γίνει ο κανόνας. Τα κράτη μέλη μπορούν να συμβάλουν με διάφορους τρόπους, για παράδειγμα, με την εθελοντική αποδοχή αιτούντων άσυλο ή με την οικονομική ή υλική συνεισφορά. Ο νέος μηχανισμός αλληλεγγύης θα διενεργεί ετήσια ανάλυση, η οποία θα λαμβάνει επίσης υπόψη τις δυνατότητες των κρατών μελών. Με αυτόν τον τρόπο, δεσμευόμαστε να βοηθήσουμε όσους έχουν ανάγκη, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε ως κοινωνία σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Η μεταρρύθμιση αυτή είναι ένα αναγκαίο και ιστορικό βήμα, αλλά από μόνη της δεν αρκεί. Μια αποτελεσματική πολιτική ασύλου και μετανάστευσης εξαρτάται επίσης από τη μείωση της εισροής παράτυπων αφίξεων, την προώθηση μιας αποτελεσματικής πολιτικής επιστροφής και επανεισδοχής στις χώρες προέλευσης και την πρόβλεψη προσβάσιμων νομικών οδών για τη νόμιμη μετανάστευση που θα ωφελήσουν την Ευρώπη και τις χώρες προέλευσης. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να συνεχίσουμε να επενδύουμε στις χώρες προέλευσης και διέλευσης, ιδίως στις χώρες της (Βόρειας) Αφρικής, από όπου θα προέρχεται η συντριπτική πλειονότητα της μελλοντικής μετανάστευσης, αλλά και να συνδέσουμε όλες τις σχετικές πολιτικές, τα μέσα και τα εργαλεία της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των εμπορικών συμφωνιών, της αναπτυξιακής βοήθειας, της νόμιμης μετανάστευσης και της πολιτικής θεωρήσεων, με τη συνεργασία με τρίτες χώρες στους τομείς της μετανάστευσης, της επιστροφής και της επανεισδοχής. Τώρα που το Σύμφωνο είναι επιτέλους εδώ, η έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην ταχεία και πλήρη εφαρμογή και συνεργασία με χώρες εκτός Ευρώπης για την αντιμετώπιση αυτής της κοινής πρόκλησης.