Standpuntnota van de EVP-Fractie - Een Europese Farmers’ Deal: de visie van de EVP op landbouw in Europa

De EVP is de partij van Europese landbouwers en plattelandsgemeenschappen. Wij staan achter u en zullen uw belangen behartigen. U brengt hoogwaardig en voedzaam eten op tafel. U produceert volgens de strengste normen ter wereld. U zorgt voor de natuur en het behoud van levendige gemeenschappen in onze plattelandsgebieden, die aantrekkelijk zijn om in te wonen en te werken. Dit zijn publieke goederen waarvan iedereen profiteert. De producten die u teelt op een deskundige manier en met unieke knowhow die in de loop der eeuwen is geperfectioneerd, betekenen veel meer dan alleen voedsel. Zij vormen een belangrijk onderdeel van ons gemeenschappelijk cultureel erfgoed, een vaste kern van onze Europese identiteit, en overal ter wereld worden deze producten van uitmuntende kwaliteit gewaardeerd. Onder de moeilijkste omstandigheden heeft u gezorgd voor voedselzekerheid in de EU en daarbuiten. U heeft al enorme inspanningen geleverd om duurzaam te produceren, en u bent vastbesloten om dit in de toekomst nog beter te doen. Tijdens de pandemie is het u gelukt om te blijven produceren, en nu weer, onder de uiterst veeleisende omstandigheden als gevolg van de Russische invasie in Oekraïne. Wij zijn daar dankbaar voor. Wij luisteren naar uw zorgen omdat wij alles in het werk willen stellen om een sterke en veerkrachtige binnenlandse landbouwsector te behouden. Wij veroordelen personen die u om ideologische redenen beschuldigen van verwoesting van het milieu. Dit ontmoedigt met name jonge landbouwers om in de landbouw te blijven werken en vormt een bedreiging voor onze voedselzekerheid. We kunnen het ons niet veroorloven om van anderen afhankelijk te zijn voor essentiële goederen, niet in het minst voor voedsel. Voor de EVP is de landbouw een sector van strategisch belang. Wij zijn vastbesloten met u samen te werken aan een Europees landbouwmodel dat u in staat stelt een eerlijk inkomen te verdienen en tegelijkertijd te werken aan verbeteringen op het gebied van milieu, biodiversiteit, klimaatverandering en dierenwelzijn, waarbij we altijd blijven bedenken hoe waardevol een regionale en lokale aanpak is. Iedereen heeft baat bij een landbouwsector die vanuit economisch, ecologisch en sociaal perspectief duurzaam is. Wij richten ons op alle drie de perspectieven.

Geen landbouwers, geen voedsel: zorgen voor economisch en sociaal perspectief voor landbouwers in de EU

Er zijn momenteel circa 9 miljoen landbouwbedrijven in de EU, en circa 17 miljoen mensen zijn werkzaam in de landbouw. Meer in het algemeen zorgt de sector voedselvoorziening, waarin de landbouw centraal staat, voor ongeveer 8 % van de totale werkgelegenheid in de EU. In de meeste lidstaten loopt het landbouwinkomen echter aanzienlijk achter op de gemiddelde lonen. Bovendien is de EU sinds 2005 ongeveer een derde van haar landbouwbedrijven verloren en het percentage mensen dat in de landbouw werkzaam is, is sinds dat jaar gedaald van 6.4 % van de totale werkgelegenheid in de EU tot 4.2 % in 2020. Wij verbinden ons ertoe deze achteruitgang een halt toe te roepen.

De EVP-Fractie staat voor een concurrerend Europees landbouwmodel dat steunt op families en professionele landbouwers die een centrale plaats innemen binnen levendige plattelandsgemeenschappen in de hele EU. Wij onderkennen eveneens hoe belangrijk het is diverse economische activiteiten in onze plattelandsgebieden te bevorderen die bijdragen tot de veerkracht van plattelandseconomieën. Inwoners van plattelandsgebieden hebben evenveel behoefte aan toegang tot diensten zoals gezondheidszorg, vervoersverbindingen en zorgdiensten als inwoners van stedelijke centra. Wij besteden specifieke aandacht aan de behoeften van landbouwers in gebieden met natuurlijke beperkingen, zoals in berg- en eilandgebieden, afgelegen, ultraperifere en ontvolkte gebieden, aangezien de landbouw in die delen van Europa vaak de belangrijkste motor van economische ontwikkeling is. Ook hebben wij bijzondere aandacht voor de behoeften van landbouwers in dichtbevolkte, in hoge mate verstedelijkte regio’s, waar natuur, economie, huisvesting en landbouwactiviteiten sterk met elkaar verweven zijn. Wij zijn van mening dat er in de EU verschillende landbouwmodellen naast elkaar kunnen bestaan, en wij staan voor keuzevrijheid. Er bestaan enorm veel verschillende landbouwmodellen en agro-ecologische beginselen die kunnen worden toegepast, en u moet kunnen kiezen op basis van de markt, bedrijfsoriëntatie, agronomische uitdagingen, landbouwtradities, rentabiliteit en kosten.

Wij hebben consequent gepleit voor een sterk, goed gefinancierd gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB), en wij zullen aandringen op een ruimere GLB-begroting, gezien de uitdagingen waarmee u wordt geconfronteerd. We houden zeer nauwlettend toezicht op de uitvoering van het GLB 2023-2027 om ervoor te zorgen dat de nationale strategische plannen de door ons vastgestelde doelstellingen verwezenlijken. Wij zijn bereid om de Commissie en de lidstaten ter verantwoording te roepen wanneer we merken dat het nieuwe systeem leidt tot meer – en niet minder – complexiteit en bureaucratie, wanneer de steun minder eerlijk wordt verdeeld en wanneer het nieuwe conditionaliteitsregime en andere milieumaatregelen het vermogen van landbouwers om voor voedselzekerheid te zorgen in gevaar brengen. Wij zullen erop toezien dat de constitutionele voorrechten van de regio’s van de EU met betrekking tot het landbouwbeleid worden gewaarborgd en dat landbouwers in alle lidstaten gelijk worden behandeld. Wij vinden dat de GLB-steun eerlijk moet worden verdeeld zowel tussen als binnen de lidstaten. De in 2024 verkozen Parlementsleden zullen beslissen over het toekomstige GLB voor de periode na 2027. Wij zijn vastbesloten de nodige verbeteringen aan te brengen waarvan u profiteert en waarmee we een sterke economische pijler realiseren. Zo een pijler maakt de overgang naar duurzamere landbouwpraktijken mogelijk en ondersteunt generatievernieuwing. Bovendien wordt u zo beter beschermd op een uiterst volatiele wereldmarkt. Wij zijn van mening dat landbouwers fouten die te goeder trouw zijn gemaakt moeten kunnen herstellen voordat zij met financiële sancties te maken krijgen, en wij zullen er nadrukkelijk op aandringen dat dit recht, dat het GLB u toekent, wordt geëerbiedigd.  

Wij dringen erop aan dat het alarmerende gebrek aan generatievernieuwing binnen landbouwbedrijven dringend moet worden tegengegaan. Dit kan met name door plattelandsgebieden aantrekkelijker te maken voor de jongere generatie. Zonder jongeren die bereid zijn het agrarische beroep uit te oefenen, zal de primaire sector verdwijnen en het economische leven in plattelandsgebieden instorten. In 2020 was slechts 11,9 % van de landbouwbedrijfsleiders in de EU jonger dan 40 jaar. Dit is niet houdbaar. Wij ondersteunen alle maatregelen die het jongeren mogelijk maken de toekomst van de sector veilig te stellen door de uitdagingen van toegang tot land en financiering aan te pakken, adviesdiensten, onderwijs en opleiding te bevorderen, te zorgen voor samenhang tussen de op jonge landbouwers gerichte lokale, nationale en EU-maatregelen, en door middel van strategieën voor opvolging binnen het landbouwbedrijf. Wij zijn voorstander van een sterkere nadruk op leer-werktrajecten in de landbouwsector, investeringen in opleidingsprogramma’s op het derde niveau en bevordering van een gestructureerde overgang van jongeren naar de landbouw. Wij vinden dat de GLB-begroting voor innovatieve jonge landbouwers moet worden verhoogd. Wij ondersteunen regionale maatregelen die plattelandsgebieden voor jongeren en ouderen aantrekkelijker maken om in te wonen. Het verheugt ons dat het percentage vrouwen in de landbouw is toegenomen, waarbij in 2020 31,6% van de landbouwers vrouw was. Maar om nog verder te komen, moeten we het GLB en andere instrumenten inzetten. Wij erkennen dat vrouwelijke landbouwers een cruciale rol spelen in de plattelandseconomie. Daarom steunen wij maatregelen waardoor landbouw een aantrekkelijker carrière pad voor vrouwen wordt, bijvoorbeeld de ontwikkeling van geschikte bedrijfsinitiatieven ter aanmoediging van jonge vrouwen in de landbouw. Wij dringen er bij de lidstaten op aan dat zij de sociale rechten van alle landbouwers en werknemers in de sector waarborgen. Wij ondersteunen nadrukkelijk meer aandacht voor het geestelijk welzijn van landbouwers. Zij worden immers met complexe uitdagingen geconfronteerd, waaronder financiële onzekerheden, beroepsrisico’s en onvoldoende waardering voor hun bijdrage aan de samenleving. 

Wij begrijpen dat een op de markt gebaseerd landbouwbeleid landbouwers kan blootstellen aan de effecten van extreme prijsschommelingen. De snelle instroom van graan in de EU als gevolg van de Russische invasie van Oekraïne illustreert hoe snel markten kunnen worden gedestabiliseerd, met name in de buurlanden van Oekraïne, en wij eisen doortastende maatregelen om de marktstabiliteit te herstellen en de getroffen landbouwers te compenseren. Wij beloven meer te doen om u te beschermen tegen de rampzalige gevolgen van prijsvolatiliteit en wij zullen de instrumenten voor prijsstabiliteit in het toekomstige GLB verder verbeteren. We hebben hard gevochten voor aanscherping van de GLB-instrumenten en verhoging van de financiële middelen om crises het hoofd te bieden, zodat er betere mogelijkheden zijn voor risicobeheer, de rol van producentenorganisaties is versterkt en de structuur van de voedselvoorzieningsketen verbeterd. De vaststelling van de allereerste richtlijn ter bestrijding van oneerlijke handelspraktijken in de voedselvoorzieningsketen was een succes van de EVP. Wij zorgen ervoor dat deze richtlijn vruchten voor u afwerpt. U ontvangt geen eerlijke prijs uit de waardeketen voor uw producten, en dat is schandalig. Wij eisen een diepgaand onderzoek naar deze situatie. U verdient een billijk inkomen, en wij zullen ons ervoor blijven inzetten dat u dit ook krijgt. Wij staan voor een gelijk speelveld voor alle EU-landbouwers binnen de eengemaakte markt. Wij verwerpen elke poging tot oprichting van grote niet-agrarische ondernemingen die het GLB misbruiken voor financieel gewin. Dit geld komt toe aan actieve landbouwers: aan u!

Bossen en de volledige op bossen gebaseerde waardeketen vormen een cruciaal onderdeel van plattelandsgebieden. Bossen zorgen voor banen en economisch welzijn, slaan koolstof op, hebben voordelen voor de gezondheid en gaan woestijnvorming tegen. De EVP is van mening dat de beste knowhow voor duurzaam bosbeheer bij de lidstaten ligt. Daarom eerbiedigen wij de bevoegdheid van de lidstaten inzake bosgerelateerde wetgeving. Wij zijn er stellig van overtuigd dat land- en bosbouwers in de EU een centrale plaats in de circulaire economie toekomt. Zij produceren namelijk de broodnodige hernieuwbare energie en andere biogebaseerde materialen. Zo kan het toenemende gebruik van hout in de bouw gebouwen omvormen tot koolstofputten. De ontwikkeling van plattelandstoerisme, met inbegrip van het concept “slimme plattelandsbestemmingen”, biedt verdere mogelijkheden om de inkomens van landbouwers te diversifiëren en plattelandsgebieden te stimuleren. Wij steunen deze ontwikkeling actief.

Wij verdedigen de traditionele weidelandbouw en andere vormen van veeteelt in de openlucht, omdat wij erkennen dat deze een rol spelen bij het behoud van de biodiversiteit en van landbouwactiviteiten in heel Europa. Daarom achten wij het dringend nodig ervoor te zorgen dat landbouw en toerisme in deze gebieden mogelijk blijven nu de groeiende populatie van grote carnivoren uitdagingen met zich meebrengt. Het probleem van grote carnivoren moet onverwijld worden opgelost. Het is tijd voor evenwichtig faunabeheer dat flexibiliteit op regionaal niveau mogelijk maakt. Daarbij mag het heroverwegen van de beschermde status van wolven en beren niet langer taboe zijn. In de ruimere zin van het woord moeten we maatregelen nemen om de kloof tussen stad en platteland te dichten door meer wederzijds begrip te bevorderen voor de uitdagingen waarmee inwoners van steden en bewoners van het platteland worden geconfronteerd. Het stimuleren van stadslandbouw en boerenmarkten kan deze integratie doeltreffend begunstigen. We moeten investeren in maatregelen, waaronder communicatiestrategieën, zodat consumenten van jongs af aan inzicht krijgen in de inspanningen die landbouwers leveren om te zorgen voor voldoende en hoogwaardig voedsel, en deze inspanningen waarderen. Wij zijn ermee ingenomen dat de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, een strategische dialoog met landbouwers heeft aangekondigd, en wij zullen ervoor zorgen dat uw stem wordt gehoord. 

De EVP steunt een open en op regels gebaseerd handelsbeleid. Voor ons staat echter buiten discussie dat ingevoerde producten moeten voldoen aan milieu-, sanitaire, fytosanitaire, dierenwelzijns- en sociale normen die gelijkwaardig zijn aan de normen waaraan onze eigen producenten zich moeten houden. Wij steunen alle inspanningen met het oog op het verkrijgen van internationale erkenning van onze normen, zodat wederkerigheid is gewaarborgd en u eerlijk wordt behandeld. Het heeft geen zin om onze productiviteit te verlagen en de productie en de gevolgen voor het klimaat, zoals koolstoflekkage en waterschaarste, naar derde landen te verplaatsen. Bovendien moeten we onze productie beschermen tegen het opleggen van vergeldingstarieven naar aanleiding van handelsgeschillen die voortkomen uit andere sectoren. De handelsovereenkomsten van de EU moeten bepalingen ter bescherming van gevoelige producten bevatten. Er moeten vrijwaringsclausules worden geactiveerd wanneer een toename van de handelsvolumes de stabiliteit van onze markt in gevaar brengt. Onze uitstekende geografische aanduidingen moeten in alle handelsovereenkomsten worden beschermd.

Geen ideologie, maar innovatie en investeringen als drijvende kracht achter een groenere landbouw in de EU

Investeringen in en toegang tot geavanceerde technologie zijn van essentieel belang om de Europese landbouw competitief te houden op de wereldmarkt, onze strenge normen te handhaven en duurzame productiemethoden te garanderen die beantwoorden aan de verwachtingen van de samenleving. Of het nu gaat om het terugdringen van broeikasgasemissies, het verbeteren van het dierenwelzijn of het gebruik van minder productiemiddelen – wij zijn van mening dat onderzoek en innovatie betere resultaten zullen opleveren dan het simpelweg opleggen van top-downdoelstellingen. Wij vragen om hernieuwde aandacht voor agrarisch onderzoek en agrarische innovatie in alle lidstaten, op basis van de prioriteiten van de Unie en met oog voor regionale dimensies. We moeten de gevolgen voor het milieu terugdringen zonder per definitie onze landbouwproductie te verlagen. Dit kan door geavanceerde technologieën in te voeren. Door gebruik te maken van precisielandbouw en milieuvriendelijke innovaties kunnen we niet alleen de productiviteit verhogen, maar ook de ecologische voetafdruk tot een minimum beperken. Wij eisen veel betere en snellere goedkeuringsprocedures voor nieuwe technieken en alternatieven. Er zijn meer investeringen nodig in technologie en infrastructuur, in energiebeheersystemen, en in toegankelijk, betrouwbaar en snel internet in plattelandsgebieden. Ook moeten we de interoperabiliteit, digitale vaardigheden en digitale-innovatiehubs verbeteren en nieuwe bedrijfs- en bestuursmodellen ontwikkelen. Wij zullen vechten voor een ruimere begroting voor het op landbouw, voedsel en de bio-economie gerichte onderzoeksprogramma Horizon, en wij benadrukken dat de markttoegang voor kleinere en nieuwe innoveerders moet worden verbeterd. We moeten meer doen om ervoor te zorgen dat knowhow snel op het niveau van de landbouwbedrijven wordt overgedragen via een verbeterd bedrijfsadviseringssysteem. Wij zijn vastbesloten het gebruik van kunstmatige intelligentie, big data, digitalisering en het gebruik van Europese ruimtetechnologie voor het optimaliseren van landbeheer te blijven bevorderen. We gaan veelbelovende initiatieven zoals slimme dorpen verder ontwikkelen.

Wij menen dat wetenschappelijk gefundeerde besluitvorming die het gebruik van nieuwe technologie mogelijk maakt, veel betere trajecten biedt naar een duurzamere landbouwsector dan een louter “ideologische” aanpak. Wanneer bijvoorbeeld het gebruik van nieuwe veredelingstechnieken (New Breeding Techniques – NBT’s) in de EU wordt toegestaan, kunt u als landbouwer niet alleen gewassen produceren die toekomen met minder productiemiddelen als water, meststoffen en pesticiden, maar levert dit ook investeringen in O&O (Onderzoek en Ontwikkeling) en banen in heel Europa op. Wij zullen niettemin aandringen op NBT’s die verenigbaar zijn met het huidige kwekersrecht en de octrooiwetgeving. We zien een groot potentieel voor landbouwers om hun inkomen te diversifiëren en grote milieuvoordelen te behalen door de uitrol van vrijwillige, op de markt gebaseerde koolstoflandbouwinitiatieven. We zorgen ervoor dat dergelijke regelingen met zo weinig mogelijk administratieve rompslomp worden opgezet. We moeten onze Europese eiwitproductie opvoeren, zowel voor levensmiddelen als voor diervoeders. Wij geloven in innovatie en in de nodige infrastructuur voor meer circulariteit, zoals het gebruik van reststromen en mest voor de productie van hernieuwbare energie op het landbouwbedrijf of ter vervanging van dure chemische meststoffen. Dit is beter voor de bodem en vermindert de CO2-emissies die ontstaan via de productie van meststoffen.

Wij zien het GLB als de belangrijkste motor achter een meer innovatieve, concurrerende en duurzame landbouw in Europa. Wij hebben aangetoond dat wij bereid zijn om zo nodig ondoordachte wetgevingsvoorstellen weg te stemmen, die erop gericht zijn het GLB te vervangen, de middelen ervan weg te sluizen en u nieuwe lasten op te leggen zonder haalbare alternatieven en compensatie te bieden. Voorbeelden daarvan zijn de voorstellen inzake natuurherstel, pesticiden en industriële emissies. Het is nu zeker niet het moment om onze voedselzekerheid in gevaar te brengen. Integendeel, er is een duurzame intensivering van onze productie nodig om de beschikbaarheid van voedsel binnen en buiten de EU te waarborgen, met name in een tijd waarin Rusland de uitvoer van graan naar het Afrikaanse continent en andere kwetsbare regio’s bedreigt. Wij verwerpen voorstellen die zonder uitgebreide effectbeoordelingen uw eigendomsrechten in gevaar brengen, met name wat betreft de levensvatbaarheid van landbouwbedrijven en generatievernieuwing. Aan meer duurzaamheid hangt een prijskaartje en die rekening mag niet alleen bij u terechtkomen!

De EVP staat achter landbouwers en de enorme inspanningen die zij reeds hebben geleverd om de waterefficiëntie te vergroten. We moeten nog meer steun bieden om duurzamer gebruik van water mogelijk te maken. Wij achten nieuwe investeringen in waterinfrastructuur en technologieën voor aanpassing aan de klimaatverandering van essentieel belang voor de toekomst van de landbouwsector in die lidstaten die kwetsbaarder zijn voor de gevolgen van waterschaarste en droogte.

Wij begrijpen dat u geconfronteerd wordt met de enorme uitdaging om meer en beter te produceren op een zeer concurrerende geglobaliseerde markt met minder gevolgen voor het milieu, maar dat u ook rechtstreeks te lijden heeft onder de gevolgen van de klimaatverandering. Wij kunnen niet verwachten dat u als landbouwer zoveel meer doet met minder steun. We weten dat de markt de hogere productiekosten die duurzamere werkwijzen met zich meebrengen, dikwijls niet beloont. Uiteindelijk willen wij een nieuwe consensus binnen de samenleving bevorderen. We willen dat consumenten duurzamer geproduceerd voedsel werkelijk gaan ondersteunen en dit tot uitdrukking brengen in de keuzes die zij maken in de winkels waar zij hun boodschappen doen.