Pięć lat Europejskiej Fundacji na rzecz Demokracji

W czerwcu mija pięć lat od powołania w 2013 z inicjatywy polskiej prezydencji w Radzie UE Fundacji na rzecz Demokracji (European Endowment for Democracy, EED).  Z tej okazji w środę w Parlamencie Europejskim w ramach debat i spotkań na wysokim szczeblu przypomniano osiągnięcia Fundacji, a Rada Zarządzająca EED, z udziałem beneficjentów Fundacji, omówiła strategiczne kierunki dalszych działań.

„Europejska Fundacja na rzecz Demokracji, jak to kiedyś określił Minister Radosław Sikorski, jest trwałą spuścizną polskiej prezydencji. W ciągu pięciu lat wspierania pokojowych, prodemokratycznych ruchów Fundacja zaprezentowała nowy, elastyczniejszy i sprawniejszy model działania. Ale EED to również przypomnienie, że Polska, przy odpowiednio prowadzonej polityce, może skutecznie wdrażać także swoje propozycje w UE, zgodnie z mottem: Polsce – służyć, Europę – tworzyć, świat – rozumieć. Fundacja, jest również przykładem ciągłości i kontynuacji w polskiej polityce zagranicznej, tak dziś niestety rzadkiej, a tak bardzo potrzebnej” - powiedział poseł do PE Andrzej Grzyb, reprezentujący Parlament w Radzie Zarządzającej EED, promotor powołania Fundacji i autor parlamentarnego sprawozdania oceniającego działalność EED.

Fundacja wsparła dotychczas ponad 570 inicjatyw we wszystkich krajach sąsiedzkich Unii, od Białorusi, przez Ukrainę po Syrię czy Egipt, przekazując na projekty ponad 36 mln Euro. W ostatnim latach rozszerzyła mandat geograficzny poza kraje Polityki Sąsiedztwa m.in. o Rosję. Od ubiegłego roku rozpoczęła działalność na Bałkanach Zachodnich. W tym roku EED uruchomiło Fundusz Twórczy dla rosyjskojęzycznych, niezależnych mediów, koncentrujący się na rzetelnej informacji i przeciwdziałaniu dezinformacji.

W skład Rady EED wchodzą przedstawiciele 28 Państw Członkowskich, Szwajcarii, Norwegii, UE i  przedstawiciel NGOs. Parlament Europejski reprezentuje 9 posłów: w 2017 do posła Andrzeja Grzyba dołączył poseł Bogdan Wenta.

Inicjatywa była elementem odpowiedzi na wydarzenia określane mianem Arabskiej Wiosny, które zaskoczyły społeczność międzynarodową, ale jednocześnie reakcją na szereg wyzwań na wschód od granic Unii. Państwa w sąsiedztwie UE przechodzą rewolucje obalając reżimy, ale deficyty prodemokratycznej opozycji, bez dobrze przygotowanych kadr, skazuje te procesy na załamanie lub przejęcie przez ekstremistów.

Fundację powołano, aby reagowała szybciej i bardziej elastycznie niż klasyczne instrumenty, wspierając organizacje i osoby, które dotychczas nie mogły skorzystać z pomocy Unii. EED bazuje na doświadczeniach europejskiej pokojowej prodemokratycznej transformacji, m.in. na doświadczeniach polskiej Solidarności czy wsparcia USA w ramach powołanego przez prezydenta Ronalda Regana Narodowego Funduszu na rzecz Demokracji (National Endomwnet for Democracy, NED).

Prace nad stanowiskiem PE ws. EED koordynował w ramach polskiej delegacji poseł Andrzej Grzyb. W efekcie publicznych prezentacji, poprawek i prowadzonych negocjacji, PE ostatecznie poparł EED w szeregu dokumentów, przyjmując ostatecznie rekomendacje dla Rady i stając po stronie polskiej inicjatywy.