Europa in de magnetron: hoe Poetin ons continent aan de kook brengt

Een jaar na het overlijden van oppositieleider Aleksej Navalny is in Rusland nog quasi niks veranderd. Meer dan ooit speelt de autocraat Poetin de kaart van repressie, in binnen- én buitenland. In donkere tijden is het aan Europa om het licht bieden en deze cyclus van angst te doorbreken. 

In Poetins begindagen leek de hoop op een pragmatische nieuwe leider voor Rusland nog hoog. Het staatsbestel werd gemoderniseerd en ook de gewone Rus profiteerde van een heropleving van de economie. Vandaag weten we beter. Minstens 1.500 dissidenten en oppositieleden zitten op dit moment zonder pardon achter slot en grendel vanwege hun politieke voorkeur. Anderen stierven van ontbering in de Siberische toendra, vielen onverklaarbaar door een raam van op de tiende verdieping of werden geholpen door zenuwgas of radioactieve stoffen. 
 
Diezelfde terreur zaait Poetin nu al meer dan 1.000 dagen in Oekraïne, en bij uitbreiding in heel Europa. Dat Rusland er een zware prijs voor betaalt, deert hem niet. Het totale militaire verlies bedraagt al meer dan 434 000 manschappen, waarvan 150.000 gesneuvelden.  De inflatie swingt de pan uit, de roebel is gekelderd en de economische groei wordt louter gedreven door een oorlogseconomie. 

Maar Poetin blijft bij zijn strategie om angst aan te wakkeren. Niet alleen in Oekraïne, maar ook via ongebreidelde desinformatiecampagnes die als een sluipend zenuwgif onze democratieën van binnenuit tracht te verlammen, of het nu in Roemenië, Moldavië of Georgië is. In Duitsland vrezen 80 % van de kiezers dat Poetin de verkiezingen wil beïnvloeden. Ook de vele aanvallen op nutvoorzieningen of datakabels over heel Europa moet ons zorgen baren.                                                                                                                       
 
Vanuit ons West-Europees perspectief voelen we niet altijd de immanente dreiging vanuit Rusland, noch zullen de T-55 tanks morgen de Wetstraat binnenrijden. Er is niet onmiddellijk sprake van een conventionele oorlog in het Westen, en toch is ook hier niet alles peis en vree.  De invasie in Oekraïne straalt ook af op ons.                                  
 
Zoals een magnetron straling gebruikt om onze etensresten op te warmen door chaos te creëren in de moleculen, zaait Poetin ook chaos in de moleculen van Europa. En zoals iedereen weleens heeft ervaren, warmt een magnetron niet gelijkmatig op. Neem bijvoorbeeld een kom soep. Aan de uiterste randen lijkt het soms te koken, waar het middelpunt maar traag opwarmt.                                                                                                            
 
Dit procedé is gelijkaardig aan de veiligheidssituatie in Europa. Aan onze buitengrenzen is het kookpunt overduidelijk al bereikt, met een warme conventionele oorlog in Oekraïne en een hybride oorlogsvoering in Europa.  Soms zelfs op het bizarre af zoals toen Rusland volgens Franse inlichtingendiensten de paniek over de bedwantsenplaag in Parijs aanwakkerde om toeristen te ontmoedigen de Olympische Spelen bij te wonen.

Maar de hybride oorlogsvoering heeft meestal een veel grotere impact: de sabotage van nutsvoorzieningen in Finland, Zweden, Noorwegen, Polen of Litouwen is niet onschuldig, net als de vergiftiging van rivieren in Oekraïne, brandstichting in Duitse pakhuizen of de verstoring van Franse spoorwegen. Om nog maar te zwijgen over de Russische schaduwvloot die voor onze kusten ronddoolt.  

De oorlog in Oekraïne is zeer heet, maar ook verder richting West-Europa, wordt het steeds warmer door verschillende hybride aanvallen, desinformatie en de spill-over van het front. Ook hierbij heeft Poetin tot doel om chaos te creëren en onze samenleving te destabiliseren. Voor sommigen blijft dit echter een ver-van-hun-bed-show waardoor het conflict nog koud aanvoelt. We kunnen niet meer spreken over een nieuwe Koude Oorlog, maar over een Magnetron-oorlog: kokendheet aan de buitengrenzen en terwijl de binnenkant nog koud aanvoelt is die toch stilaan aan het opwarmen. Europa mag niet afwachten tot ze meegekookt wordt door de Russische destabilisering. 
 
De magnetron is trouwens net als het internet een uitvinding die terug te leiden is tot een militaire innovatie. Bij het ontwikkelen van de Patriot-raketten bleek een snoepreep in de zak van Raytheon-ingenieur Percy Spencer te smelten bij testen om een radarsysteem te ontwikkelen op basis van microgolven, ter verdediging van Londen in de Tweede Wereldoorlog.         
 
Zowel economisch als militair moeten we zodus meer stappen zetten richting een sterke positie voor Oekraïne én voor onszelf. Het beteugelen van de Russische schaduwvloot, proactief ingrijpen bij sabotagepogingen in de Baltische Zee, een stevige firewall tegen Russische cyberaanvallen, bijkomende wapenleveringen aan de Oekraïense troepen, … Stuk voor stuk essentiële elementen om Poetin van antwoord te dienen.  
 
Deze week komt de Munich Security Conference weer bijeen, een plek waar wereldleiders elkaar treffen over internationale veiligheid. Europa moet daar het voortouw nemen en allianties smeden om vanuit een sterke positie zo snel mogelijk een einde te maken aan deze Russische inmenging en agressie. Zo kunnen we de destabiliserende straling vanuit Rusland ombuigen tot stralen van licht en hoop. Want zoals Cohen het ook wist: “There is a crack in everything, that's how the light gets in”.