Europese AI Act gaat de goede kant op

Europese AI wetgeving neemt vaart

Naarmate we in volle vaart het tijdperk van AI ingaan, zal allicht de kritiek toenemen dat Europa hopeloos ‘te laat en te weinig’ AI reguleert. Onterecht wat mij betreft. Europa neemt immers wereldwijd het voortouw om de ontwikkeling van AI in een wettelijk kader te gieten. De Europese Commissie kwam met een voorstel in 2021. De Raad nam haar positie in eind vorig jaar. Het Parlement zal plenair voor de zomer nog stemmen. Een einddeal kondigt zich aan onder het Belgisch voorzitterschap, net voor het einde van deze legislatuur. Aan de andere kant van de oceaan draait het vuur op een lager pitje. AI-ontwikkelaars werden in allerijl vorige week voor de eerste keer ontboden naar het Witte Huis.

Is AI gevaarlijk?

Maar hoe kunnen we de razendsnelle evolutie van AI het beste aanpakken? Moeten we chatbots verbieden? De AI die leidde tot de zelfmoord van een man in België faalde jammerlijk in voorafgaande controles en extra veiligheidswaarborgen. Moeten we op de pauzeknop drukken voor de ontwikkeling van generatieve AI zoals Elon Musk voorstelt? Om niet te spreken van Geoffrey Hinton, zowat dé grondlegger van AI, die ons de afgelopen dagen waarschuwde voor de gevaren van zijn eigen geesteskind.

AI per risico reguleren

Gezien de snelle ontwikkelingen, kan ik alleen maar vaststellen dat de Europese AI Act op zich de goede kant opgaat. Via algemene principes en vereisten werken we een kader uit voor ethisch verantwoorde AI. We klasseren AI per risico’s. Hoe risicovoller, hoe meer verplichtingen zodat burgers maximaal beschermd worden. Onaanvaardbare AI, zoals sociale scoring in China, wordt verboden. Op hoogrisico AI zullen strenge verplichtingen toegepast worden ter controle, denk aan onze veiligheid in zelfrijdende wagens. Transparantieverplichtingen zullen volstaan voor AI met een beperkt risico - denk aan de BRUce chatbot die je vertelt of je vlucht vertraging heeft op de website van Brussels Airport. Het gebruik van AI met minimale risico’s zoals spamfilters wordt vrij toegestaan.

Hoe zit het met biometrische identificatie?

Maar hoe zit het met het gebruik van real-time gezichtsherkenning in de publieke ruimte door de politie? Grootschalig ingezet afgelopen weekend door de politie in Londen omwille van de veiligheidsrisico’s die gepaard gingen met de kroning van prins Charles tot koning en niet zonder controverse. In het Europees Parlement borrelt heel wat ideologisch verzet tegen het gebruik hiervan. Helaas heeft een meerderheid zich achter een volledig verbod geschaard. Mijn standpunt is duidelijk. Ik ben tegen een volledige ban en pleit ervoor om biometrische identificatie wel mogelijk te maken in uitzonderlijke gevallen. Denk aan de terroristische aanslagen op Brussel in 2016. Op die manier kon de politie Mohamed Abrini, de ‘man met het hoedje’, die medeplichtig was aan de aanslagen, sneller identificeren.  

Gezichtsherkenning kan niet overal en altijd

Ik begrijp wel de bezorgdheid die onder andere Professor Van Brakel (De Standaard, 08/05) aanhaalt. Het mag niet de bedoeling zijn dat ieder voorval mag aangegrepen worden om gezichtsherkenning te gebruiken. Daarom net ben ik voorstander van een sterk en duidelijk kader dat de veiligheid en grondrechten van burgers waarborgt en toepassingen enkel mogelijk zijn in uitzonderlijke, welomlijnde gevallen. Zoals het gericht opsporen van vermiste kinderen. Of de mogelijkheid om op een onmiddellijke terreurdreiging te reageren. En onder zeer strikte voorwaarden; beperkt in tijd en ruimte, na voorafgaande rechterlijke controle en onder democratisch toezicht.

Balans nodig tussen innovatie en bescherming

Hoewel artificiële intelligentie nog in haar kinderschoenen staat, is de doorbraak onvermijdelijk. Europa wil de innovatie en de concurrentie op vlak van AI bevorderen, want ook die trend is onomkeerbaar. De VS is de grootste speler op dit moment, maar China is bezig aan een inhaalbeweging en Europa hinkt achterop. Tegelijk moeten we de juiste balans verdedigen tussen het gebruik van nieuwe technologieën en de bescherming van onze grondrechten. Het is onze plicht om waakzaam te zijn maar het helpt ons ook niet om het kind met het badwater weg te gooien.

‍